2024’te yönlerini bulmaya çalışan yönetici ekipler, stratejilerini belirlerken şimdi bahsedeceğim bu trendleri göz önünde bulundurmalı. 1. Demokratikleşen Yapay Zekâ2023’ün tüm manşetleri ChatGPT’den bahsediyordu. 2024 ise yapay zekânın rutin görevleri devraldığı yıl olacak. Zaten “bir hizmet olarak yapay zekâ” uygulamaları günlük rutinimizde çoktan yerini aldı bile. Sanırım en kolay ulaşabileceğiniz uygulama Copilot. Microsoft Office paketine ve Google Bard’a gömülü hâlde gelen bu uygulama, halihazırda Google’a entegre edilmiş olsa da hâlâ tam olarak benimsenmedi.2. Tüketici Taleplerinde AzalmaEkonomideki durgunluk ortadan kalktı. Fakat düşük istihdam, artan memur ve emekli maaşlarıyla baskılanan ekonomi, yüksek faiz ve enflasyon oranları hiçbir yere gitmedi. Dolayısıyla tüketicilerin seyahat harcamalarında ya da mobilya veya araba gibi büyük maliyet kalemlerinde ciddi bir düşüş olması bekleniyor.3. Artan İşsizlikTÜİK’in iki gün önce açıkladığı son verilere göre, Aralık 2023'te işsizlik oranı 0,1 puan azalarak yüzde 8,8 seviyesine geriledi. Fakat atıl işgücü oranının aynı dönemde yüzde 22,6’dan yüzde 24,7’ye yükselmesi, geleceğe dair daha olumsuz bir tablo çiziyor. Nitekim OECD Türkiye'de işsizliğin 2024’te yüzde 10 civarında olacağını tahmin ediyor. 4. Maaşların RasyonelleşmesiAmerika’da maaş enflasyonu son birkaç aydır sakinlemiş gibi görünüyor. Türkiye’de de benzer bir durumdan söz etmek mümkün. Geçtiğimiz iki yılın pik yapan zam oranlarından şimdilerde pek eser yok gibi görünüyor. Bu da, çalışanların iş değiştirmek için artık daha az seçenekleri olduğu anlamına geliyor. Ayrıca enflasyonun dizginlenmesi, maaş artışlarının giderek daha rasyonel olmasını da sağlayacak. 5. Yapay Zekâ Maaşı EşitsizliğiYaygın kanının aksine, yeni teknolojilerin kimi meslekleri ortadan kaldırdığını tarih henüz yazmış değil. Geçmişte gördüğümüz durum daha ziyade, vasıfsız işçilerin maaşlarının kötüleşmesiydi. (Bu ayrıca Engle’in Duraklaması olarak bilinen bir ekonomik teori.) Yani düşük gelirli işçiler yapay zekânın benimsenmesiyle birlikte marjinalleşecek.6. Gözde Yapay Zekâ UygulamalarıYapay zekâyı bir hizmet olarak sunma fikri otomatik fatura ödemeleri, işe alım ve envanter yönetimi gibi çeşit çeşit uygulamaların ortaya çıkmasının da önünü açıyor. 7. Yeni Enerji EkosistemiCOP28 İklim Zirvesi’nin ardından ülkeler ve şirketler iklim değişikliği konulu Paris Anlaşması’nda belirlenen esasların hayli gerisinde oldukları gerçeğiyle yüzleşti. Büyük şirketlerden tutun tedarikçilere kadar herkes, net sıfır karbon sözü veriyor.8. Rağbet Gören ElementlerElektrikli araçların yaygınlaşmasını da içeren bir devrimi ateşleyecek olan lityum, bakır ve nikel, artık yeni birer para birimi hâline geldi. Ayrıca 2024’te ilk kez ana akım hâlini alacak elektrikli araçların ABD’deki üretim hacminin yüzde 18’ini kaplaması bekleniyor.9. Enflasyonun Sabit KalmasıABD’li çoğu ekonomist enflasyonun, geçtiğimiz 10 yıla nazaran daha yüksek olsa da 2023’ten daha düşük seviyeye yerleşip normalleşeceğini iddia ediyor. Son aylarda yıllık enflasyonun hızla yükseldiği Türkiye’deyse durum daha farklı seyredecek gibi görünüyor. TCMB Başkanı Fatih Karahan’ın geçtiğimiz günlerde açıkladığı enflasyon raporuna göre, yıl sonunda enflasyonun yüzde 36 ila 42 aralığında olacağı öngörülüyor.10. Kongre borçlara yetişemiyorABD Kongresi borçların altından kalkamıyor. Ne gelirleri yükseltebiliyor ne de harcamalarda ani bir kesintiye gidebiliyor. Türkiye’deyse hazine 2023’te, 10 milyar dolarlık beklentinin altında kalarak uluslararası sermaye piyasalarından $7.5 milyar borçlandı. Kısa süre önce açıklanan 2024 programına göreyse önümüzdeki yıl, tahvil ve kira sertifikası ihraçları aracılığıyla 10 milyar dolar karşılığında finansman elde etmeyi öngörüyor. 11. Sağlık Hizmeti Maliyetlerinde ArtışMercer’in tahminlerine göre 2024’te sağlık hizmetleri maliyetinde yüzde 5,4’lük bir artış olacak. Fakat bunun nedeni işverenlerin sundukları avantajlarda hafif kesintiler yapacak olması. 12. Yaşlanan Nüfus2024 yılında en az 60 milyon Amerikalı artık 65 yaşının üstünde olacak. 2023’te Türkiye'de yaşlı nüfusun toplam nüfus içinde oranı yüzde 10,2'ye yükseldi. Böylece 65 yaş ve üzeri kişi sayısı, 8 milyon 722 bin 806 kişi oldu ve Cumhuriyet tarihinde ilk kez çift haneye ulaştı. Üstelik açıklanan nüfus tahminleri de yaşlı nüfusun artış trendini sürdüreceğini gösteriyor zira 2025’te yaşlı nüfus oranının yüzde 11 olacağı öngörülüyor.13. Pek Karşılanabilir Olmayan Barınma İhtiyacıAğustos itibarıyla ABD’de ortalama bir ev fiyatı $407 bin oldu. Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre Amerikalıların yüzde 99’u, artan ipotek faizlerinin de etkisiyle ortalama bir ipotek ödemesini “karşılayamayacağını” söylüyor. Türkiye’deyse benzer bir durum söz konusu. Endeksa'nın, TÜİK verilerinden yaptığı analize göre, konut fiyatları 1 yılda yüzde 84 değer kazandı ve ortalama konut fiyatı 3 milyon 92 bin 700 TL'ye çıktı.14. Temiz hidrojenHidrojen yenilenebilir enerji sınıfının yeni gözde üyesi oldu. Geçmişte kömür ve doğalgaz yoluyla karşılanan enerji arzı yeni teknolojiler sayesinde güneş ve rüzgârdan da elde edilebiliyor. 15. Drone’ların zamanı geldiDrone’ların ticari amaçlı kullanımları giderek artıyor. Hızlı çatı kontrolleri, tarla görüntüleme ve gayrimenkullerin üç boyutlu görüntülerinin oluşturulması gibi alanlarda çoktan kullanılmaya başlandı. 16. Yeni Giyim TeknolojileriMeta ve Apple’ın yeni giyilebilir ürünleriyle birlikte yoğunlaştırılmış sanal gerçeklik tekrar canlanıyor.17. ESGŞirketler sürdürülebilirlik, eşitlik ve kapsayıcılık odaklı uygulamalarını daha geniş bir başlık olan ESG uygulamaları altında topluyor. Türkçeye Çevresel, Sosyal ve Yönetim olarak çevirebileceğimiz ESG faaliyetlerinin başınaysa birçoğu yönetim kurulunda da görev alan liderler atanıyor. 18. Siber GüvenlikDenetim, vergi ve danışmanlık uzmanları ağı RSM’nin verilerine göre, küçük ve orta ölçekli işletmelerin yüzde 20’si geçtiğimiz yıl siber saldırıya uğradı. Üstelik Amerika’da işletmelerin yalnızca yüzde 68’inin siber güvenlik sigortası var. Türkiye’de de saldırı oranı oldukça yüksek düzeyde. Kaspersky’nin küresel ölçekte gerçekleştirdiği araştırmaya Türkiye'den katılan liderlerin yüzde 73'ü şirketlerinin son iki yılda siber güvenlik olayları yaşadığını ve bunların yüzde 88'inin “ciddi” olarak değerlendirildiğini ifade etti.19. Çin’le Bir Nevi AyrışmaBiden ve Xi son görüşmelerinde araları iyiymiş gibi davransa da dünya çoktan iki kutba bölündü bile. Bir yandan da ABD’nin Çin’den yaptığı ithalat, 2022’de neredeyse 2018 ile aynı seviyede. Aralarındaki tarifeye uyan kategorilerde yüzde 25 daha az, tarifeye uymayan kategorilerdeyse yüzde 40 daha fazla ithalat gerçekleşti.20. Başkanlık SeçimiTürkiye’de bizlerin gündemi pek Amerika’nın başkanlık seçimlerinde değil. Biz kendi yerel seçimlerimizle uğraşıyoruz. Fakat 2024 ABD için önemli bir seçim yılı. Henüz kimin kazanacağı hakkında spekülasyon yapmak için erken. Cumhuriyetçi bir adayın galibiyeti söz konusu olduğunda tüm trendleri derinden etkileyecek. Dünya’nın her yerinde siyaset hareketli, ofisler politik bölünmelerle cadı kazanına dönmüş durumda. Aman dikkat derim ben. İşletmelerinizde yaşanabilecek sosyal çatışma ve protestolara karşı da hazırlıklı olun.21. Silahlanmada ArtışAmerika’daki seçimi kim kazanırsa kazansın dünyanın çeşitli yerlerindeki bölgesel çatışmalar öyle ya da böyle devam edecek. Bu da ülkelerin kamu maliyesinde askeri harcama kaleminde artışın devam edeceğin sinyallerini yakıyor. Orijinal yayın tarihi: 10 Ocak 2024Köşe yazarları tarafından burada paylaşılan görüşler, incturkiye.com’a değil, yazarın kendisine aittir. (*) Bu yazının çevirisinde Türk okura hitap etmek için bir takım değişiklikler yapılmıştır.