Geçtiğimiz aralık ayında risk sermayesi fonlarında (kısaca VC fonlarında) işler çok fena sarpa sardı. Üstelik 2021’in bereketli günleriyle kıyasladığımızda yükselen faiz artışları, startup’lar için oldukça iç karartıcı şu gerçeği ortaya çıkardı: Finansman kıtlığı.2024’te kuraklık sadece su kaynaklarımızda ve topraklarımızda değil aynı zamanda finansman dünyamızda da baş etmemiz gereken en büyük sorun olacak gibi duruyor. FPV Ventures’ın kurucu ortağı ve yönetici partneri Wesley Chan, geçtiğimiz aralık ayında Inc’e verdiği demeçte tam da bu konuda konuştu. Chan, ABD’de risk sermayesi fonlarına yatırım yapan emeklilik fonları ve üniversite bağışları gibi limited şirketlerin makro koşullardan ürktüğünü belirtiyor ve ekliyor: “ Limited şirketlerin çoğunun aklında dönen tilkileri bir bilseniz… Hemen hepsi ‘Neredeyse yüzde 5,5 fiyatla ABD hazine tahvili satın alarak risksiz getiri elde edebilecekken neden girişime daha fazla para yatırayım ki?’ diye düşünüyor”. Doğal olarak VC fonlarının geri çekilmesinin kurucular ve çalışanlar için kaçınılmaz yansımaları var. Mesela Amerika’da geçtiğimiz yıl pek çok startup düşük değerlemeyle yatırım almak zorunda kaldı.Amerika’da başlayan dalga ülkemizi de yakından etkiledi. StartupsWatch’un Türkiye Startup Ekosistemi 2023 raporuna göre 2023’te Türkiye'de 325 yatırım turunda $722 milyonluk yatırım gerçekleşti. Hisselere dönüştürülebilir borçlar ve kripto yatırımları dahil edildiğinde toplam tutar $889 milyona ulaştı. Getiri yatırımı çıkarıldığında kalan $222 milyonluk yatırım, pandemi öncesi dönemin neredeyse iki katına çıktı. Girişim Sermayesi Fonları (GSYF) ekosistemin önemli bir parçası hâline geldi ve 2023 yılındaki yatırımların neredeyse yarısında GSYF'ler etkili oldu. Ayrıca 2023 yılında kurumların ve kurumsal girişim sermayesi fonlarının yatırımlara artan ilgisi dikkat çekti. Bu yatırımların yüzde 38'inde bir kurum veya kurumsal girişim sermayesi fonu bulunuyordu. Türkiye'deki VC'ler özelinde yapılan ankette, VC'lerin exit seçeneklerinin kötüleştiği ve bir önceki seneye göre daha da olumsuz hâle geldiği belirtiliyor.Bu zamana kadarki gidişat risk sermayedarlarının, portföy şirketlerini zorlayan piyasa dinamiklerine bağışıklık kazandığını gösterse de, Chan’in sözleri önümüzdeki dönemde bizleri bambaşka bir panaromanın beklediğini gösteriyor. 2024’te bile VC’ler işten çıkarmalar yapıp kepenk indirmek zorunda kalıyor. 2021’deki girişim patlamasından büyük ölçüde yararlanan yatırım fonu Coatue’ya olanları duymuşsunuzdur. Teknoloji, medya, telekomünikasyon, tüketici ve sağlık sektörlerine odaklanarak kamu ve özel pazarlara yatırım yapan Coatue, azalan satış anlaşmalarıyla boğuştuğundan bu ayın başında Londra’daki Avrupa genel merkezini kapatmak zorunda kaldı. Bu panoramayı bizler için sayısal verilerle realize eden Crunchbase analizine göre Coatue, 2021’de 168 anlaşma yaparken 2023’te bu sayı 29’a inmiş. Yani yüzde 82 oranında bir gerileme söz konusu.Bir diğer bomba da Tiger Global’a düşmüş gibi görünüyor. The Information’ın raporuna göre, yüksek profilli ayrılmalar Tiger Global’ı da derinden sarstı. Şirketin yatırımcı ilişkileri departmanındaki pek çok çalışan, yönetimin yüklü tazminatlar karşılığı ayrılma tekliflerini kabul etti. Business Insider’ın haberine göre bu dalga Index Ventures’ı da vurmuş. Index Ventures’ın ortakları Mark Goldberg ve Rexwoodbury de piyasadan elini eteğini çekenlerden… Üstelik Information, Y Combinator’ın geçen mart ayında 17 çalışanını işten çıkardığını belirtiyor. Ayrıca OpenView da bu kervana katılanlardan. Aralık ayında personelinin çoğunu işten çıkaran şirketteki çalkantılar 2023’ten bu yana dur durak bilmeden devam ediyor.Risk sermayesindeki rekor düşüşe bir göz atarsak bahsetmeye çalıştığımız zorlukların bilançosunu daha iyi anlarız. Pitchbook ve Amerikan Ulusal Girişim Sermayesi Birliği’ne göre, 2022’de $172,5 milyar toplayan girişim sermayedarları geçtiğimiz yıl yalnızca $57 milyar toplayabildi. Bu ne demek biliyor musunuz? Yüzde 67’lik bir düşüş. Ayrıca 2023’te toplam 459 fonun kapandığı anlamına geliyor. 2013’ten bu yana kaydedilen en düşük rakam.Tabii ki birçok gözlemcinin de belirttiği gibi büyük fonlar toplamak her zaman başarı getirmiyor. Üstelik uçsuz bucaksız fonlar kimi zaman birçok VC’yi de başarısızlığa sürüklüyor. Risk sermayesi fonu Santé’nin genel müdürü Kevin Lalande, aralık ayında Institutional Investor’a verdiği demeçte bakın neler söylemiş. Lalande, “Özellikle girişimcilikte ne kadar büyük o kadar iyi değil; daha iyi, daha iyidir. Ve bir kez yeterli büyüklükte bir fonunuz olduğunda, büyük getiriler elde etmek istatistiksel olarak gittikçe zorlaşır.” diyor.Önümüzdeki süreçte girişim sermayesi endüstrisi iç hesaplaşmaya gidecek gibi görünüyor. Geçtiğimiz on yılda yaşanan eşi benzeri görülmemiş büyümenin ardından, piyasanın kendisini ayakta tutamayacak kadar doymuş olması da ihtimaller dahilinde. Geçen yaz Vice’a konuşan Better Tomorrow Ventures’ın ortağı Sheel Mohnot, “Sektörün bütününe bakarsanız ne kadar büyük olduğunu göreceksiniz. Bu yüzden sektörün küçülmesi gerekiyor… Bu kadar yatırımın getirisinin nereden geleceğini anlamıyorum.” diyor. Hemen enseyi karatmayalım. Bazı uzmanlara göre faiz indirimleri yeni bir yatırım dalgasını tetikleyebilir. Üstelik Amerikan Federal Rezervi, 2024’te faiz oranlarının düşeceğini varsayıyor. Fakat yine de yatırımcılar ne pahasına olursa olsun büyümek yerine, kârlı şirketlerin peşinden gitmeye daha meyilli olabilir.Son sözleri bu ayın başında Inc.’e konuşan Underscore VC’nin kurucu ortağı Richard Dulude’a bırakalım. Dulude endişeye mahal olmadığını söyleyerek sektörün en sonunda “büyümenin peşinde koşmaktan ve her ne pahasına olursa olsun büyümeye çalışmaktan vazgeçip en sonunda gerçekten yatırım yapma sürecine geçtiğini” ön görüyor.Orijinal yayın tarihi: 26 Ocak 2024Köşe yazarları tarafından burada paylaşılan görüşler, incturkiye.com’a değil, yazara aittir.Çok daha fazlası için Inc. Türkiye bültenlerine kaydolun.(*) Bu yazının çevirisinde Türk okura hitap etmek için bir takım değişiklikler yapılmıştır.