Alaska Havayolları’na ait bir Boeing 737 Max 9 uçağının 5 Ocak’ta başına gelenleri muhtemelen duymuşsunuzdur. Mucizevi bir şekilde herkesin hayatta kaldığı kaza, acil çıkış kapısında bulunan kapağın 16 bin fit yükseklikte patlamasıyla meydana geldi ve uçak acil iniş yapmak zorunda kaldı. Bunun üzerine, Amerikan Federal Havacılık İdaresi (FAA) benzer konfigürasyonlara sahip 737 Max 9 uçaklarını yere indirerek başta Alaska ve United Airlines olmak üzere birçok havayolu şirketini uçuşlarını iptal etmeye zorladı. Ayrıca Boeing’e yönelik denetimleri artıracağını ve şirketin kendi uçaklarını denetlemesine izin veren tartışmalı uygulamaya da son vermeyi değerlendirdiğini söyledi. Bunun ardından Boeing de kendi denetimlerini artıracağını duyurdu. Ticari operasyonlardan sorumlu başkan yardımcısı Stan Deal çalışanlara gönderdiği ve şirketin web sitesinde de yayınlanan mesajda şöyle dedi:“Son yıllarda kalite yönetim sistemimizi (KYS) ve aşamalarını güçlendirmek için önemli adımlar attık. Fakat hem Alaska Havayolları’nın AS1282 sefer sayılı uçağının yaptığı kaza hem de müşterilerimizle gerçekleştirdiğimiz son memnuniyet anketlerinin sonuçlarına göre, olmamız gereken yerin çok gerisinde kaldığımız aşikâr. Bu yüzden fabrikalarımızda kalite güvencesini ve kontrolleri güçlendirmek için ivedilikle önlem alıyoruz.”Atılan adımlar arasında ticari havayollarını denetleyen müfettişlerin sayısının yüzde 20 artırılması, uçağın gövdesini ve kokpit kapısını imal eden Spirit AeroSystems’a ek personel gönderilmesi ve fabrikaların 737’lerle uçan müşterilere açılması yer alıyor. Ayrıca şirket, kalite yönetimini değerlendirecek ve ilave tedbir ve çözümler de geliştirecek bağımsız bir uzmanla çalışma sözü de verdi. Ertesi gün ismi açıklanan uzman, ABD Donanması’ndan emekli Amiral Kirkland Donald’dı. Deal, “Aldığımız bu önlemler, FAA'in soruşturmasından ve 737-9 üretimine dair denetimin derinleştirilmesi planlarından ayrı.” dedi ve şirketin her ikisiyle de tam işbirliği yapacağını söyledi. Deal tam da atılması gereken adımı atıp verilmesi gereken mesajı verdi. Tek sorun zamanlamaydı. O kadar yanlıştı ki… Şirket denetim süreçlerini yenilemesi gerektiği yönündeki bu oldukça bariz sonuca vardığını 15 Ocak’ta duyurdu. Yani kazadan tam dokuz gün sonra… Neden bu kadar uzun sürdü? Dillerinden düşürmedikleri o “Güvenlik en büyük önceliğimizdir.” iddiasına ne oldu? Raporun zamanlamasına bakılırsa şirketin önceliği güvenlikten ziyade devlet denetiminden kaçmak gibi görünüyor…737 Max 9’a benzer birçok uçağı yere indiren FAA, Boeing’in denetimleri güçlendirmeye yönelik teklifini incelediğini ama en az 40 uçağın denetimini incelemeyi bitirene kadar bu teklifi onaylamayacağını duyurdu. Buna istinaden FAA yöneticisi Mike Whitaker yaptığı açıklamada şunları söyledi:“Yetki paylaşımını ve güvenlik risklerini yeniden değerlendirmenin zamanı geldi. 737-9’un yere indirilmesi ve son yıllarda meydana gelen çok sayıdaki üretim sorunu nedeniyle artık riskleri en aza indirmek için her taşı kaldırmak ve altına bakmak zorundayız. Bu yüzden FAA olarak, Boeing’in kontrollerini ve kalite sistemini denetlemek için bağımsız kişi ya da kuruluşlarla çalışmayı değerlendiriyoruz.”“Yetki paylaşımı”, FAA’in Boeing uçaklarını denetleme görevini bizzat şirkete devretmesi anlamına geliyor. Aslında bu uygulama, Boeing 737 Max uçaklarının 2018 ve 2019’da yaptığı iki kazaya ilişkin kongre soruşturmaları sırasında da eleştirilmişti. FAA’in her iki açıklaması da 12 Ocak Cuma günü yayınlandı. Boeing’in denetimleri artıracağına ve kendi bağımsız denetim mekanizması oluşturacağına dair duyuruysa bir sonraki pazartesi geldi.Dürüst olmak gerekirse şimdilik FAA’in, Boeing’in ticari uçuşlar için ürettiği her uçağı denetleyecek ne personeli ne de teknik uzmanı var. Aynı zamanda FAA’in 2019’da uygulamaya koyduğu ve uçak üreticilerinin kendi denetimlerini gerçekleştirmesine alan tanıyan Organizasyon Yetkilendirme Programı’nın (ODA) sona erdirilmesi için çok sayıda çağrı yapıldı.Bu programın akıbeti ne olursa olsun Boeing’in duyurusunun zamanlamasına bakınca, sanki şirket FAA’in denetimleri devralabileceği yönündeki açıklamasına yanıt vermiş gibi görünüyor. (Inc., Boeing’in temsilcisine duyurunun zamanlaması hakkında soru yöneltti. Şirketin yanıtı, Deal’ın internet sitesinde de yayınlanan açıklamasını okumaya yönlendirmek oldu.)16 Bin Fitten Atlayan Kokpit KapısıKimsenin yaralanıp ölmemiş olması kazanın ciddiyetini hafifletmemeli. Şans eseri, kapı patladığında uçak Portland’dan yeni kalkmıştı ve havaalanından çok da uzak olmayan, aşağı yukarı 16 bin fit yükseklikteydi. Bu görece düşük rakım, dışarıdan gelen emme basıncının seyir irtifasına göre çok daha zayıf olduğu anlamına geliyordu. Ayrıca o yükseklikte emniyet kemeri ışıkları da yandığı için tüm yolcular güvenli şekilde yerlerindeydi.. İşin en güzel kısmıysa kokpitin arkasındaki iki koltukta oturan hiçbir yolcunun olmamasıydı. Ayrıca, pilotlar krizi mükemmel bir şekilde yönetti. Hava trafik kontrolüne uçağın basıncının düştüğünü, daha düşük bir irtifaya alçaldığını ve ardından acil iniş yaptığını sakin bir şekilde söylediler. Mürettebatın ve yolcuların hayatta kalmasını sağlayan o mucize, aslında herkesin görevini iyi bir şekilde yapmasından kaynaklanıyordu. Görüldüğü üzere, doğru olanı yapmak ne kadar da önemli. Ancak bir işletme yönetiyorsanız daha da önemli olan, doğru şeyi doğru zamanda yapmaktır. Bizler Boeing’in üst düzey yöneticilerinin ne düşündüğünü bilemeyiz. Dışarıdan gözler olarak açıklamasının zamanlamasına baktığımızda, ister istemez şirketin en büyük kaygısının, ODA programının devamlılığını sağlamak olduğunu çıkarıyoruz. Kazanın ardından FAA’in denetimleri devralma ihtimalini beyan etmesine karşılık kendi özerkliğini koruma refleksi devreye girmiş gibi görünüyor.Boeing, sıkılaştırılmış denetimleri ve bağımsız değerlendirmeleri taahhüt ettiği bu açıklamayı yalnızca dört gün önce duyursaydı güvenlik odaklı bir kuruluş gibi görünebilirdi. Kaldı ki eminim hepimiz öyle olmasını isterdik.Orijinal yayın tarihi: 18 Ocak 2024Köşe yazarları tarafından burada paylaşılan görüşler, incturkiye.com’a değil, yazara aittir.