Ejderha hastalığını duydunuz mu? Aslında gerçek bir hastalıktan bahsetmiyoruz. Bu tabir daha çok, biriktirme alışkanlığı olan kişiler için kullanılıyor ve J.R.R. Tolkien’in sinemaya da uyarlanan romanı Hobbit’teki ejderha Smaug’dan geliyor. Smaug, her zaman altın ve değerli eşyalar peşinde koşar ve bu sayede devasa bir hazine biriktirir. Tolkien’in yarattığı en orijinal karakterlerden biridir çünkü bir bakıma modern insanın sahip olma ve biriktirme dürtüsünü sembolize eder.Benim aklıma ejderha hastalığını ve Smaug karakterini düşürense sanat piyasasını konu alan “Art Economics” raporu oldu. Art Basel ve UBS desteğiyle Dr. Clare McAndrew tarafından hazırlanan çalışma, günümüz koleksiyonerlerinin alışkanlıklarını ortaya koyuyor. Rapora göre süper zenginlerin servetleri pandemiden sonra nispeten azalsa da koleksiyonculuk ve sanat eseri yatırımlarına ilgi patlama yaptı.Öncelikle şunu not etmekte fayda var: Pandemi ve sonrasındaki ekonomik durgunluk piramidin en tepesindekileri de etkilemiş görünüyor. Çünkü rapora göre son yıllarda milyarderlerin sayısı da serveti de azalma trendinde. 2022’de milyarder sayısında yüzde 3’lük bir düşüş ve toplam servetlerde yüzde 3’lük bir azalma yaşandı. Milyarderlerin toplam serveti $12,2 trilyona geriledi. Buna rağmen koleksiyonerliğe harcanan para artmaya devam ediyor. 2023 yılında koleksiyonerler tarafından sanat eseri ve antika eşyalara yapılan ortalama harcama $65 bin oldu. Bu, önceki yıla göre yüzde 19 artış demek. Birleşik Krallık ve Tayvanlı koleksiyonerler pazardaki büyümenin öncüsü olarak karşımıza çıkarken ABD ve Hong Konglu koleksiyonerlerin artışı nispeten daha ılımlı (sırasıyla yüzde 5 ve yüzde 2). Çinli koleksiyonerlerse pandemi sonrasında güçlü bir toparlanma gösterdi ve harcamalarının ortalaması $241 bini buldu.Görsel: Shutterstock15 Kasım 2017 tarihinde New York'ta düzenlenen açık artırmada 450,3 milyon ABD dolarına satılan “Salvator Mundi” isimli eser.Peki ortada dolaşan bu büyük parayı koleksiyonerler neye harcıyor? 2023 yılında harcamaların çoğunluğu, yüzde 58 oranıyla tablolara yapıldı. Özellikle Çinli koleksiyonerlerin tablolara yaptığı yatırım ortalamanın neredeyse dört katını buldu. Dijital sanata yapılan harcamalarsa koleksiyoncuların toplam harcamalarının şimdilik yalnızca yüzde 3'ünü oluşturuyor. Özellikle Z kuşağı koleksiyonerlerinin baskı ve dijital sanata ilgisi daha yüksek.Koleksiyonerlik Türkiye’de de epey rağbet görüyor. 2021 yılında dünyanın önde gelen 200 koleksiyoneri arasına Türkiye’den de üç koleksiyoner girmişti. Halit Cıngıllıoğlu, Kemal Has Cıngıllıoğlu ve Ömer Koç birbirinden değerli sanat eserlerine yatırım yapan iş insanları arasında. Halit Cıngıllıoğlu, dünyanın en büyük müzayede evlerinden Sotheby’s’in danışma kurulunda yer alıyor. Christie’s Avrupa Danışma Kurulu’ndaki oğlu Kemal Has Cıngıllıoğlu’nun koleksiyonunda ise Andy Warhol ve Roy Lichtenstein gibi pop art akımının en büyük isimleri öne çıkıyor.Peki zenginler hisse senetleri, kripto, gayrimenkul, altın gibi yatırım araçları yerine neden pahalı sanat ürünlerine yöneliyor? Yine aynı rapora göre koleksiyoncuların temel motivasyonları arasında, yüzde 37’lik bir grup için öz benlik ve kişisel zevk gibi bireysel faktörler öne çıkıyor. Finansal motivasyonlar ise yüzde 28 ile ikinci sırada. Kuşkusuz, işin bir de statü yönü var: Rapora göre sosyal ilişkiler ve network oluşturma motivasyonu yüzde 14’le üçüncü sırada.Motivasyonu ne olursa olsun, koleksiyonerler için bu eserler, uğruna risk almaya değer yatırımlar. Öyle ki müzayede evine gitmeden önce bankaya uğrayanların sayısı hiç de az değil: Koleksiyonerlerinin yüzde 43'ü sanat alımlarını finanse etmek için kredi veya borç alıyor.Rapor, sanat ürünlerine olan ilginin önümüzdeki yıllarda da devam edeceğini öngörüyor. Koleksiyonerlerin yarısından fazlası 2024’te tekrar sanat eseri alacağını belirtiyor. Satınalma iştahının en yüksek olduğu ülkelerse Çin, Japonya, Brezilya ve İtalya.Son bir not: Şu ana kadar en yüksek fiyata satılan NFT olarak karşımıza, sanat dünyasında Pak ismini kullanan Murat Pak’ın eseri The Merge çıkıyor. Bu eser, parçaları toplam 30 bin toplayıcı tarafından satın alınan bir NFT. Öte yandan tek edisyonlu olarak satışa sunulup en yüksek meblağdan alıcı bulan NFT eser, sanat camiasında Beeple adıyla tanına Mike Winkelmann’ın $69 milyona satılan JPEG’i The First 5000 Days. Klasik tablolarda durum tabii ki daha farklı. Bu yıl İspanyol ressam Pablo Picasso'nun Saatli Kadın (Femme a la montre) tablosu $139,3 milyona satılarak müzayede rekoru kırdı. Köşe yazarları tarafından burada paylaşılan görüşler, incturkiye.com’a değil, yazara aittir.Çok daha fazlası için Inc. Türkiye bültenlerine kaydolun.