Meta’nın kurucu ve CEO’su Mark Zuckerberg Türkçeye “Bir Adım Ötesi Açık Kaynaklı Yapay Zekâ” diye çevirebileceğimiz “Open Source AI Is the Path Forward” adlı yapay zekâ dünyasında açık kaynağılığı savunan bir manifesto yayınladı. Zuckerberg yazısına büyük teknoloji şirketlerinin kendi kapalı kaynak kodlu Unix sürümlerini geliştirmeye yoğun yatırım yaptığı yüksek performanslı bilgisayarların ilk günlerini anlatarak başlıyor. Hatırlayanlar bilir. O zamanlar, başka yaklaşımların bu kadar gelişmiş bir yazılım üretebileceğini hayal etmek zordu. Fakat sonra ne oldu? Açık kaynaklı Linux geliştiricilerin kodunu özgürce değiştirmesine izin verdiği ve rakiplerine göre daha uygun fiyatlı olduğu için de giderek benimsendi. Zaman içerisinde herhangi bir kapalı Unix’ten daha gelişmiş, güvenli ve geniş bir ekosistem tarafından desteklenir hâle geldi. Bugünse Linux, hem bulut sistemleri hem de sunduğu üstün hizmetlerle hayatımızın merkezindeki çoğu mobil cihazı çalıştıran işletim sistemleri için endüstrinin standardı olarak karşımıza çıkıyor.Linux’un Yolculuğu Yapay Zekânın Gelişiminin AynasıZuckerberg yapay zekânın da tıpkı Linux gibi bir gelişim yolculuğu izleyeceğine inanıyor. Bugün birçok teknoloji şirketi kapalı modeller geliştirse de açık kaynaklar hızla arayı kapatıyor. Geçen sene Llama 2 sadece eski nesil modellerle kıyaslanıyordu. Fakat bu yıl çıkan Llama 3 bazı alanlarda öne çıkan daha gelişmiş modellerle bile yarışabiliyor. Önümüzdeki yıldan itibaren piyasaya sürülecek yeni nesil Llama’ysa sektörün en gelişmiş modeli olacak gibi görünüyor. Gerçi Llama şu anda bile açıklık, değiştirilebilirlik ve maliyet verimliliği konularında lider konumda.Llama 3.1: Açık Kaynaklı Yapay Zekânın Kurallarını Bozmaya GeliyorZuckerberg manifestosu, yeni ve geliştirilmiş Llama 3.1 70B ve 8B modellerinin yanı sıra Meta’nın ilk öncü seviye açık kaynaklı yapay zekâ modeli olan Llama 3.1 405B’nin piyasaya sürülmesiyle aynı zamana denk geldi. Bahsi geçen bu öncü modeller, halihazırda var olan en gelişmiş modellerin yeteneklerini aşan ve çeşitli görevleri yerine getirebilen büyük ölçekli makine öğrenimi modelleri.Bu yeni Llama 3.1 modeli kapalı sürümlerle kıyaslandığında tam bir fiyat/performans ürünü. Zuckerberg’e göre, 405B modeli açık kaynaklı olduğundan daha küçük modelleri geliştirmek için en iyi seçenek.Açık kaynaklı yapay zekâ geliştiriciler için neden daha faydalı ?Açık kaynaklı yapay zekâya bağlı olduğunu belirten Meta adına konuşan Zuckerberg, geliştiriciler için açık kaynaklılığın önemlini beş madde de sıralıyor:Özelleştirme ve kontrol: Kurumlar belirli ihtiyaçlarını karşılamak için kendi modellerini eğitmek zorunda. Açık kaynak, bunu dış denetim olmadan yapmalarına olanak tanıyor.Tedarikçilerden bağımsız olmak: Kurumların çoğu, haklı olarak, hizmet sağlayıcısının kafasına göre işi durdurduğu ya da şartları değiştirdiği bir sisteme gebe kalmak istemez. kapalı modellerle çalışmak istemiyor. Açık kaynak, şirketlere birbiriyle uyumlu çalışan farklı yazılımları bir arada kullanma imkanı sunuyor..Veri güvenliği: Hassas verilerle çalışan kuruluşlar için veri güvenliğini sağlamak son derece önemli. Bu yüzden kendi altyapılarında çalıştırabilecekleri açık kaynaklı modelleri tercih ediyorlar.Maliyet etkinliliği: Llama 3.1 405B, GPT-4 gibi kapalı modellere kıyasla yaklaşık yüzde 50 daha ucuz.Uzun vadeli yatırım: Açık kaynaklar kapalılara kıyasla daha hızlı gelişiyor. Dolayısıyla uzun vadeli yatırımlar planlıyorsanız, açık kaynak doğru tercih olacaktır.Açık Kaynağın Nüansları Zuckerberg’in açık kaynağı övgüsü “Ne kadar da diğerkâm” dedirtse de işin aslı biraz farklı. Açık kaynak yazılım kaynak kodunun serbestçe incelenebilir, değiştirilebilir ve dağıtılabilir olduğu programlardır. Bu yaklaşım şeffaflık, işbirliği ve topluluk odaklı yeniliği de içerir. Ayrıca bu model dünya çapındaki geliştiricilerin yazılıma katkıda bulunmasını, geliştirmesini ve çeşitli ihtiyaçları giderecek uyarlamalar yapmasına da olanak tanır.Burada önemli bir örnekten olan Apache HTTP Server’dan bahsetmek istiyorum. Dünya genelindeki websitelerin neredeyse yüzde 25’inin ardındaki isim olan Apache, sitenize gelen ziyaretçilerin gördüklerinin arka plan işlemlerini yürütür. Apache Software Foundation tarafından düzenli olarak bakımı yapılan ürünün kullanıcıları arasında Cisco, IBM, Salesforce, General Electric, Adobe, VMware, Xerox, LinkedIn, Facebook, Hewlett-Packard, AT&T, Siemens, eBay gibi dünya devleri var.Şeffaflık ve Etik KaygılarYapay zekâda verinin eğitilmesi oldukça önemli. Fakat Meta’nın Llama 3.1.’de veriyi nerede eğittiği hâlâ muamma. Oysa gerçekten açık kaynaklı bir projenin bu bilgiyi saklaması eşyanın tabiatına aykırı. Llama 3.1’in veri eğitimiyle ilgili şeffaflık eksikliği bu modeli süreçlerine dahil etmek isteyen işletmeler için olası yasal ve etik riskler oluşturuyor. Bunun sebebi şeffaflık eksikliğinin şirketlerin potansiyel telif hakkı sorunları, modele dair önyargılar veya farklı coğrafyalardaki veri koruma yönetmeliklerine uyumluluk hakkında gerekli bilgilere erişememesi.Açık Kaynak TartışmasıMeta’nın Llama 3.1’e getirdiği bazı kısıtlamaları kaldıracağına dair haberler ağızdan ağıza dolaşıyor. İlk başta herkesi sevindiren bu gelişmeye detaylı baktığımızda hangi şirketlerin kullanabileceği yönünde henüz bir bilgi yok. Gerçi yeni lisansa göre Llama 3.1 açık kaynaklı olarak nitelendirilmeyecek. Diyelim ki HTTP Server bu lisansla yayınlansaydı, Meta onu kullanabilirken Amazon, Google ve Microsoft gibi şirketler kullanamazdı. O hâlde açık kaynaklılık bunun neresinde?Gerçek Açık Kaynak İlkeleriyle UyumlulukBen de Zuckerberg gibi yapay zekânın geleceğini açık kaynaklılıkta görüyorum. Fakat Meta’nın mevcut yaklaşımını hiç de samimi bulmuyorum. Söylemle eylemi karşılaştırdığınızda Meta’nın açık kaynaklılık ilkelerine hiç de uymadığını görüyoruz. Tabii Meta veriyi nasıl eğittiğine dair daha fazla bilgi paylaşır ve lisans kısıtlamalarını kaldırırsa işler değişir. O zaman Zuckerberg’in işkembe-i kübradan sallamadığını düşünür sözüne kıymet veririz.Meta’nın da hakkını yemeyelim. Belli başlı noktalarla kıyaslandığında en iyi kapalı kaynak modelleri bile geride bırakan açık kaynaklı bir modele ücretsiz erişim sağlamak son derece etkileyici. Eğrisiyle doğrusuyla Zuckerberg elini büyük bir taşın altına koyarak yapay zekânın gelecekte açık kaynaklı olabilmesi için ilk adımı attı. Köşe yazarları tarafından burada paylaşılan görüşler, incturkiye.com’a değil, yazara aittir.