Heyecanla kurulan bir startup’ta fikir kadar önemli bir şey varsa o da ekip dinamikleridir. Birlikte hayaller kurduğunuz bu ekibi en etkin şekilde yönetebilmenin yolu onları tanımaktan geçer. Oyunlaştırmada kullandığımız personalar tam aradığınız şey olabilir.Bir gün büyük bir kurumun yöneticisi asansörde çalışanların sohbetine katılır ve inanılmaz yaratıcı, şirkete de maddi gelir sağlayabilecek bir fikir duyar. Ve çalışanların fikirlerini daha cesur ve özgür bir ortamda paylaşmalarını sağlamak amacıyla bir portal açılmasını salık verir. Portal açılır fakat gelen fikirler, asansörde kendini CEO’larına göstermek isteyen, o engel tanımaz hayallerin sahiplerinden beklenenin aksine son derece sıradandır. Yönetici, çözümü portalda arar. İlk soru: Portal yeterince kullanıcı dostu mu? Cevap, hayır. İkinci soru: Bir ödül sistemiyle bu dostluk kurulabilir mi? Hediye gibi teşvikler fikirleri sayıca artırır, doğru. Ama kalitesini epey düşürür. Bir süre sonra iş kendiliğinden bir oyuna dönüşür: Portal artık bir piyango kasasıdır. Ne kadar fikir, o kadar kazanma şansı formülü, ofisteki radyasyonu azaltmak için kaktüs koymak gibi alakasız önerilerin bile portala girmesine neden olurGörünen o ki oyunlaştırma ödüllendirmekten değil, yaratıcı düşünme cesareti veren hayaller kurdurabilmekten geçiyor. Yönetici bundan sonra ne yapmalı derseniz, tıpkı oyunlar gibi, akış teorisine uygun şekilde kolaydan zora doğru bir yol geliştirmeli. Çalışanların önerme, oylama, tamamlama gibi adımlarla birlikte eğlenerek fikir geliştirecekleri bir platform ortaya koymak “işi oyunlaştırmak” şeklinde tanımlanır. Doğru cesaretlendirme ödülle değil, içsel deneyimle olur. Bunu en iyi çözen şey de oyunlardır.Oyunlaştırmayla Hayalleri Gerçek KılmakBu noktada karşımıza Andrzej Marczewski’nin geliştirdiği Oyuncu Tipleri kuramı çıkıyor. Şimdi gelin, bahsedilen oyuncu personalarını analiz edelim.Marczewski oyuncu tiplerini oyuncu, görev insanı, özgür ruh, yardımsever, sosyal ve düzen bozan olarak altı kategoride inceler. Bu oyuncu tiplerini belirlemek için de 12 maddeden oluşan bir test kullanır. Ona göre aslında her bir oyuncunun içinde bu tiplerin tamamı bulunur ama bazıları daha baskın olarak kendini gösterir. Siz de kendi oyuncu tipinizi öğrenmek istiyorsanız Gamified’ın sitesindeki testi çözebilirsiniz.Oyuncu Kişilik TipleriHem tarih sayfalarında hem günümüzde, hayata geçirdikleri hayalleriyle öne çıkan bazı ünlü girişimcilerin hangi oyuncu tipine sahip olduğunu inceleyelim.Oyuncu: Fiziksel ödül kurguları, rozet ve şans oyunlarından hoşlanan bu grup kazandığı ödülle motive olur. Örneğin bu oyuncu tipine sahip Jeff Bezos, alışveriş deneyimini iyileştirerek müşterilerine değer katmayı kendine görev bilmiş. Her müşteriyle tek tek ilgilenip ne istediğini anlayıp kendini ve girişimini geliştirmekten vazgeçmemiş. Görev İnsanı: Zorlu görevlerden hoşlanan bu grup görevleri tamamlamak, meydan okumak ve oyun içinde kendini geliştirmekten hoşlanır. Mesela büyük önder Mustafa Kemal Atatürk’ün ülkeyi kurtarmak için yapılacakları adım adım planlayıp stratejik hareket etmesi görevci oyun tipine iyi bir örnek.Özgür Ruh: Bu prototipin en büyük tutkusu keşfetmektir. Oyunda kilitli içerikleri açmaktan, kişiselleştirilmiş ürünler ve kolay eğlenceden hoşlanır. Mesela yapay zekâ ve uzay teknolojileri alanlarındaki yatırımları ve çabalarıyla yansıttığı yenilikçi düşünce tarzı ve özgür ruhu, OpenAI’ın kurucusu Sam Alman’ı tipik bir özgür ruh yapıyor.Yardımsever: Ulvi bir anlam arayışıyla hareket eder. Oyundaki erişim, ciddi eğlence ve bağış kurguları bu grubu cezbeder. Yardımsever oyuncu tipinin canlı kanlı örneği Warren Buffett. Servetinin büyük bölümünü insanların daha iyi koşullarda yaşaması ve tıbbi tedaviler alması için bu harcadı. Sosyal: Sosyal ilişkileri çok önemser. İnsanlarla etkileşim hâlinde olmaktan, birlikte eğlenerek yarışmaktan zevk alır.Düzen Bozan: Sesini duyurmak isteyen bu grup, görülmediğini hissettiğinde oyunu baltalamaktan geri durmaz. Mesela Elon Musk var olan düzenden mutlu olmayıp hep yenisinin peşinde koşması, geleneksel kurallara meydan okuyup sınırları zorlaması ve inovasyonlar hayata geçirmesiyle düzen bozan oyuncu tipi için aranan kan.Oyununuzu bu altı oyuncu tipini göz önünde bulundurarak kurguladığınızda başarı oranınız artacaktır. Peki her oyun bu altı oyuncu tipine göre kurgulanmak zorunda mı? Bu tipler nasıl kullanılmalı? Marczewski bu soruların tamamına “kümeleme analizi” yöntemiyle cevap veriyor. Oyunun kurgusunda en yüksek olan ilk dört değer oldukça önemli hâle geliyor. Biz de bu yönteme göre aşağıdaki tablo üzerinde bir örneklem oluşturduk ve adım adım inceledik.1. Oyuncu: Bu kişinin en yüksek motivasyonu özgür ruhlu olmaktır. Bu personadaki oyuncuyu seçim yapmak, keşfetmek ve sürprizlerle karşılaşmak motive eder. Karakterini oluşturan diğer iki önemli özellik sosyal ve görevsever olmasıdır. Bu yönleri de sosyalleşecekleri takımdaki görevlerini kendilerinin seçtiği bir kurguda ortaya çıkar.Yedi oyuncu üzerinde yaptığımız testin sonuçlarını aşağıdaki gibi altı alt başlıkta motivasyon yüzdelerini vererek, yukarıdan aşağıya ve çoktan aza olacak şekilde sıraladık. Ele aldığımız üç oyuncunun en yüksek motivasyonlarını incelediğimizde karşımıza altı tane görev insanı, altı tane de özgür ruh çıkıyor. Bu gruptaki dört oyuncunun da ilk motivasyonu zorlu görevler. Oyuncuları tanımaya ve motivasyonlarını öğrenmeye çalışmak aynı zamanda personayı oluşturan en düşük özellikleri ve motivasyon düşüklüğüne yol açan unsurları keşfetmeye yardımcı olur. Tabii ki genel olarak sosyal ve ödülseverlik daha yaygın şekilde görülürken sorgulayıcılık gibi özellikler karşımıza daha az çıkar. Fakat birinci oyuncuda gördüğünüz şekilde ödülsever personadaki birini eğlence ve oyun sonunda kazanılan rozet, kupa veya hediye çekleri pekâlâ demotive de edebilir. Tabii ki bu oyuncuya özel bir motivasyon ekleyemeyiz. Ama oyunun ilk aşamasında harici ödüllerden bahsetmemek, baştan kaybetmemek adına önemli bir hamle. Eğer bu oyuncu, oyun içinde sosyalleşerek görevlerini tamamlarsa personasına uygun ilk iki motivasyonla hareket etmiş olur. Oyunun sonuna doğru kazandığı ödül, çekiliş, puan ve rozetler artar.Genel olarak oyunlaştırma tasarımlarında, her personanın oyuncu tipine uygun en az bir oyun kurgusu yapmak gerekir. Burada bir iş hedefi için seçilmiş kişiye özel görevler verilir. Bu görevleri yerine getirenler belli seviyeleri geçip ödülleri alırsa yapılan kurgunun hedef kitleye uygun olduğu ortaya çıkar. Girişimci YöntemiGirişim ekosisteminin doğasını bir düşününce karşımıza kısıtlı kaynak ve zaman çıkar. Bu yüzden sektörde “süper hayran” olarak adlandırılan, uygulamanızı hatalarına rağmen en aktif şekilde kullanarak fayda sağlayacak bir persona seçilir ve motivasyonuna uygun bir kurgu yapılır. Burada görevsever personanın seçilmesi daha uygun olur. Oyun bu görevsever oyuncu üzerine kurulur ve diğer oyuncuların erişimine açılması için önce ilk oyuncunun çıktıları beklenir.Girişimcilerin oyuncu personasında doğal olarak özgür ruh, oyuncu, görev insanı ve sosyal oyuncu tiplerinin baskın olduğunu söyleyebiliriz. Bu profildeki kişilere, oyunun ileri aşamalarında başarısızlıkla karşılaşabileceklerini ama bu durumun üstesinden gelebilecekleri inancını aşılamak önemlidir. Ayrıca, başarıya giden yolun pek çok başarısızlıktan geçtiğini ve bunun da aslında güçlenmek için bir fırsat olduğunu hatırlatan içeriklerle desteklemelisiniz. Böylece ilham veren örneklerle oyuncularınızı cesaretlendirebilirsiniz.Ürün Yönetimi YöntemiEğer kurumsala ya da daha geniş bir kitleye hitap edecek bir uygulama geliştirme niyetiniz varsa hedef kitlenizi segmentasyonla A+ gelir modeli, 40+ yaş erkek gibi kategorilere ayırabilir ve motivasyon tercihinde bulunabilirsiniz. Akabinde oyunculardan belirlediğiniz segmente yakın olanların ortak motivasyonlarını eşleştirebilirsiniz. Böylece her biri için olmasa da motivasyon açısından yakın personalar için kurgu geliştirmeniz kolaylaşacaktır. Ve örneğin futbol maçı izlemek gibi herkesin birbiriyle etkileşim kurarak uyumlanabileceği bir ürün yönetimi düşünmelisiniz. Mesela yürüme eylemini ele alalım. “Grup hâlinde yürüyen” ve “akşam saatlerinde yürüyen ev hanımları” aslında büyük çoğunlukla aynı grubu temsil ediyormuş gibi gelebilir. Bunların birleştirildiği ortak bir kurgu da pekâlâ eklenebilir. Mesela bu grup için, “Kaç kişi yürüdüyseniz o kadar bonus yıldız kazanacaksınız, yürüyüş sonunda birbirinizi seçin ve kazanın.” şeklinde bir kurgu eklenebilir. Eğitim YöntemiHer bireyin öğrenme hızına uygun olacak şekilde eğitim niteliğinde kurgular geliştirmelisiniz. Girişimciyi bir ya da iki personayla, etkileşimini de belirli motivasyona sahip olanlarla sınırlandırarak ilerleyebilirsiniz. Ya da birbirine yakın motivasyonları eşleştirerek gruplama yapabilirsiniz. Oyunun ilk aşamasında sınıf çoğunluğuna uyacak şekilde bir görev insanı, bir ödülsever personayla oyunu kurgulayabilir, başladıktan sonra geri kalan tüm oyuncuları da içeri alacak ekstra kurgular ekleyebilirsiniz. Bu sayede her bir öğrencinin etkileşimde kaldığından emin olursunuz. Her ne kadar zor da olsa eğitim, sağlık, iletişim gibi kişiye özel hizmet verilen konularda oyunlaştırmayı kullanırken bireye indirgemek gerekir. Bu yazı, Inc. Türkiye Nisan 2024 sayısında yayınlanmıştır. Abonelere özel çok daha fazla içerik için şimdi size özel tekliflerimizi inceleyin!