İşi başından aşkın bir girişimciyseniz, elinize roman alıp şöyle bir köşeye çekilmeye ne dersiniz? Gevşeyip rahatlamanın en keyifli ve kolay yolu bu. Fakat bilim insanlarına göre, kurgu metinler yalnızca kafa dağıtıp stres atmamızı sağlamakla kalmıyor.Bir araştırmaya göre tıpkı sürükleyici bir romanda olduğu gibi pür dikkat okumak, odaklanma, empati gibi zihinsel becerilerle karmaşık bilgi ve argümanları analiz etme kabiliyetlerimizi de güçlendiriyor. Okumak, tasvir edilen imgeleri zihnimizde canlandırdığı gibi kişinin kavrayış ve sezgisini de yeniden şekillendiriyor. Bütün bu duyduklarınız, kurgu metinlere vakit ayırıp Bill Gates, Barack Obama ve Jeff Bezos gibi başarı timsalleri arasına katılmak istemenizi sağlamış olmalı. Fakat kitap okumaya vakit ayırmak size hâlâ zahmetli geliyorsa, belki beyin üzerine 20 kitap yazmış nörolog Richard Restak da sizi ikna edebilir. Restak’a göre romanların en çok göz ardı edilen faydası, zihnimizi diri tutması.Roman oku, genç kal!Restak, Türkçeye Hafıza için Eksiksiz Bir Kılavuz: Zihni Güçlendirme Bilimi olarak çevirebileceğimiz Complete Guide to Memory: The Science of Strengthening Your Mind adlı kitabında, herkes için yıpratıcı olan yaşlanmaya bağlı hafıza sorunlarıyla nasıl baş edeceğimizi anlatıyor. Kısa süre önce de New York Times’a verdiği röportajında hafızayı diri tutmaya dair başat tavsiyelerini paylaştı.Aslında Restak’ın tavsiyeleri bu konu hakkında az çok bir şeyler okumuş herkesin aşina olduğu şeyler. Mesela güncel araştırmalar, zihin egzersizleri ve çapraz bulmacaların faydalı olduğunu gösteriyor. Ayrıca, teknolojiye çok da güvenmemek gerekiyor. Bir gün tüm bu teknoloji evreni yok olursa, tıpkı 2012 yapımı TV dizisi Revolution’da olduğu gibi, hayatta kalabilmek için ufak denemeler yapmakta fayda var. Örneğin, GPS’i arada sırada kapatıp yolu kendiniz bulmaya çalışın. Alışveriş listesini ezberlemeyi deneyin, notlarınız yedekte dursun. Her ne kadar Restak fiziksel egzersizlerden bahsetmese de yapılan araştırmalar da sırf beden sağlığına değil, zihne de harika etkileri olduğunu ortaya koyuyor. Bunları yıllardır duyuyoruz. Güvenilirliğine de şüphem yok. Burada farklı olan, Restak’ın roman okumak üzerine yaptığı yorum. Restak, “İnsanlar hafızayla ilgili sorunlar yaşamaya başladığında kurgu olmayan metinler okumaya yöneliyor.” diyor.Peki neden? Çünkü kurgu olmayan kitaplara istediğiniz gibi göz gezdirebilir, biraz oradan biraz buradan okuyabilirsiniz. Oysa bir romandan zevk alabilmenin yolu, hikâyedeki olaylara odaklanıp akışı adım adım hatırlayabilmekten geçer. Polisiye bir romanın 200’üncü sayfasına geldiğinizde gizemin çözüldüğünü görmek, ipuçlarını gözden kaçırdıysanız pek de eğlenceli olmaz. Kurgu metin okumak tam da bu yönüyle etkili bir hafıza egzersizine dönüşüyor. Restak’ın yıllar süren çalışmalarında karşımıza çıkan da bu. Bir romanı keyifle okumak ve yaşlanırken bile hafızanın diri kalması arasındaki korelasyon böyle açıklanabilir.Hafıza egzersizi kitaplığınızda sizi bekliyorElbette bütün hafıza sorunları Charles Dickens ya da sürükleyici bir roman okuyarak çözülmez. Ciddi bir hafıza probleminiz varsa kesinlikle bir profesyonele danışmanız gerekir. (Aklı beş karış havada olmakla hafızada gerilemeye işaret eden belirtileri birbirinden ayırmak için de birkaç tavsiye isterseniz…) Her ne kadar duyacağımız teşhislerden korktuğumuz için doktora gitmekten çekinsek de bazen çözüm daha basit olabiliyor. Örneğin depresyon, vitamin eksikliği ve yetersiz uyku gibi tedavi edilebilir durumlar bile hafızanızı etkileyebilir. Fakat kayıp anahtarlar ve unutulan isimler gibi sıradan dertlere sahip olanlarımız için çözüm, keyfi ve kolaylığıyla bizi raflarda bekliyor.Orijinal Yayın Tarihi: 1 Mayıs 2023Köşe yazarları tarafından burada paylaşılan görüşler, incturkiye.com’a değil, yazara aittir.Çok daha fazlası için Inc. Türkiye bültenlerine kaydolun.(*) Bu yazının çevirisinde Türk okura hitap etmek için birtakım değişiklikler yapılmıştır.