E-posta yazmaya ya da büyük hayallerle gidenleri hayal kırıklığına uğratan Wonka Land benzeri tuhaf görseller üretmeye yardım edeceğini vadeden yapay zekâ girişimleri dünyasına bakarken hayal kırıklığına uğrayabilirsiniz.Her ne kadar kusurları da olsa görünüşte sınırsız metin üretebilen büyük dil modeli ChatGPT’nin OpenAI tarafından görkemli bir lansmanla piyasaya sürülmesinin üzerinden neredeyse iki yıl geçti. Ve yapay zekâ hâlâ vaatten öteye gidemiyor. Karara varmak için henüz çok erken olsa da, yeniliğin eşikte durduğu günlerden geçerken girişimcilerin atması gereken bir adım da geri çekilip düşünmek olmalı. Kendisi de tecrübeli bir mühendis olan, New York merkezli Outropy kurucusu Phil Calçado, mühendislik ekiplerine liderlik eden yöneticiler için yapay zekâ tabanlı bir asistan geliştirmiş. “Son zamanlarda piyasaya soru-cevap, sohbet robotu ya da benzerleri dışında kodlama tabanlı olmayan hangi ürünü çıkardınız?” diye soruyor. Aslında, yapay zekâ robotları havada uçuşurken inovasyonun sekteye uğradığını söylüyor. Örneğin diğerleri gereksiz ürünlerin piyasayı inovasyon çöplüğüne çevirdiğini söyleyedursun bazıları bıçak sırtında görünmek için yapay zekâyı ürünlerine sokuşturuyor. Columbia Üniversitesi İşletme bölümünde profesör olan Dan Wang, Inc.’e verdiği röportajda “Çöplük nitelendirmesine katılmamak mümkün değil.” diyor. İster hava durumu tahmini ister sağlık sektörü. Bunun gibi bilimsel disiplinler için yapay zekâ tabanlı net uygulamalar olsa da tüketiciye yönelik araçlar henüz tam olarak geliştirilmedi. Sözün özü, benzer işlevi olan o kadar çok ürün var ki… Resmen yapay zekâ kendi enflasyonunu doğurdu.Peki nasıl oldu da biz GPS veya bulutla aynı seviyede bir şey beklerken bu vasat noktaya geldik?Yargılamak için henüz çok erkenBelli bir noktaya kadar sürecin böyle ilerlemesi zaten bekleniyordu. Yapay zekânın teknoloji dünyasının neredeyse tamamını ele geçirmesi iki yıldan kısa sürdü. Fakat teknolojinin her devriminde olduğu gibi ilerlemenin kaplumbağa hızında olduğunu görüyoruz.Dot-com çağının doğuşuyla, görünürde gereksiz birçok internet şirketi ortaya çıktı. Wang “O dönemde teknoloji evreninin bir çöplüğe dönüştüğünü söyleyebiliriz.” diyor ve ekliyor: “Bir şeyler satan ufak tefek bir sürü uygulama… Hepsi bir anda ortaya çıkıverdi. Pets.com, ister araba al ister ev.”Girişimlerin umudu, bu altyapıyı kullanarak her kesimden tüketicinin seveceği uygulamalar geliştirmek. Tabii “Ne umduk, ne bulduk?” diye de sorarlar. Underscore VC kurucu ortağı Richard Dulude tam da bu konuya değiniyor. Büyük teknoloji fonlarından yararlanmak isteyen çoğu girişimin benzer ya da taklit ürünlerle ortaya çıktığını vurgulayarak “Bu uygulamalardan 100 tanesinin arasında çığır açanların sayısı bir elin parmağını geçmez. Geri kalanı sadece kuru gürültü.” diyor.Yapay zekânın tüketici arenasındaki başarılarını da değerlendirmek için henüz çok erken olabilir. MIT’de bilgi teknolojileri profesörü olan John Horton “Bu kadar kısa zamanda ticari potansiyelin özümsenebileceği fikri bana çok uzak geliyor.” diyor.Evet, muhtemelen çok uzun zaman alacak. “Akıllı telefonu bir kenara bırakalım, internetin ticari sonuçlarını bile tam olarak çözdüğümüzü sanmıyorum.” diye ekliyor.Bu bataklıktan çıkmanın kolay olmadığına dikkat çeken Wang “Sorunlar silsilesiyle karşı karşıyayız. Hangisi daha önemli? Hangisine öncelik verelim? Bunları tartışmaya bile zamanımız yok.” diyor.İnovasyona paha biçemezsinizBig Tech’in küçük rakiplerini kendi çatısı altında toplama çabası, teknolojik ilerleme eksikliğinin nedenlerinden biri olarak gösterilebilir. Microsoft’un OpenAI’a $11 milyar yatırım yaptığı Kasım 2022’den beri çok sayıda teknoloji devi, yeni kurulan şirketlere milyar dolarlar harcadı. Son olarak Amazon, San Francisco merkezli büyük dil modeli (LLM) geliştiricisi olan Anthropic’e $4 milyarlık yatırım yaptı. Şirketin en gözde ürünü Claude bir sohbet robotu. ChatGPT’ye ve onun 180 milyon kullanıcısına rakip olmayı amaçlayan pek çok yeni bottan sadece bir tanesi.Birçok teknoloji devi, yapay zekâ girişimlerini içine alan portföylerini oluşturdu. Google da Anthropic’e $2 milyar yatırım yaptı. Ayrıca, Tel Aviv’deki AI21 Labs ve yapay zekâ girişimleri için kodlama platformu sunan Brooklyn merkezli Hugging Face gibi daha az bilinen şirketlerden de hisse aldı. Bu arada Meta, yapay zekâ departmanı için agresif bir şekilde yeni yetenekler arıyor. Bu konuya o kadar çok titizleniyorlar ki Mark Zuckerberg’ün ekibe yeni katılanlara üşenmeden kişisel notlar yazdığı bile söyleniyor. Büyük dil modellerinin çalışmasını sağlayan mikroişlemcilerin dünya çapındaki en büyük üreticisi Nvidia’ysa bugüne kadar 32 girişimi destekledi.Genel bir değerlendirme yapıldığında, 2023’te yapay zekâ girişimlerinin küresel fonlaması $50 milyara yükseldi. Bu rakam 2023’te küresel çapta nadir görülen bir gelişme oldu, özellikle de son beş yılın en düşük seviyesine inen yatırım oranlarını düşünürsek… Crunchbase’e göre OpenAI, Anthropic ve Palo Alto merkezli Inflection AI, aralarında Amazon ve Microsoft’un da bulunduğu çeşitli yatırımcılardan $18 milyar topladı. Peki bu paranın akıbeti ne oldu dersiniz? Milyarlarca doların bir bölümü yapay zekâyı suistimal eden bir sektörün ortaya çıkmasına neden oldu. Böylece de meşhur İngilizcesiyle “AI-washing”, yani yapay zekâya bulama kavramı doğdu.Fonlardaki artış özünde yapay zekâ olmasa bile kendilerini yapay zekâ şirketi olarak pazarlayan girişimlerin artmasına yol açtı. Bu palavralar denetim mekanizmalarının da dikkatini çekti. Örneğin geçtiğimiz ay Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu Başkanı Gary Gensler, şirketleri “yapay zekâ suistimali” ya da yatırımcıları cezbetmek veya bir şirketin hisselerini artırmak için teknolojiyi aldatıcı şekillerde kullanmak konusunda uyardı. Yatırımcılar için bu, son derece büyük bir karmaşanın içine sürüklenmek anlamına geliyordu.Dulude “Her yeni girişim efektif bir yapay zekâ suistimalidir.” Hemen her şirket yapay zekânın ürün ve stratejilerinin bir parçası olduğunu iddia ediyor.” diyor. Bazı firmaların başıysa şimdiden belada. Mart ayında SEC, Delphia ve Global Predictions Yatırım Danışmanlığı şirketine karşı yapay zekâ kullanımları hakkında yanlış ve aldatıcı ifadeler kullandıkları gerekçesiyle suç duyurusunda bulundu.Her ne kadar yapay zekâ suistimali yoruma açık olsa da, Microsoft’un OpenAI’a yaptığı $11 milyarlık yatırımın sektör genelinde bir değişimi tetiklediği aşikâr. Bu sadece yeni kurulan şirketler için geçerli değil. Bloomberg analizine göre, Fortune 500 şirketlerinin yıl sonu mali durum değerlendirme toplantılarında “yapay zekâ” teriminden bahsedilme oranı geçtiğimiz yıla göre yüzde 77 arttı. Calçado “Yapay zekâ sanki diğer her şeyin pabucunu dama attı.” diyor.…fazla mal göz çıkarabilirABD Federal Ticaret Komisyonu (FTC) Başkanı Lina Khan bu suistimalin yapay zekâ patlamasının sonuçlarından sadece biri olduğunu söylüyor. İnovasyon açısından bakıldığında, birleşmeler bunu engelleme eğiliminde. Yakın zamanda New York Times’ta yayınlanan bir köşe yazısında Khan “Yapay zekânın giderek daha fazla benimsenmesi, büyük teknoloji firmalarının piyasa hâkimiyetini daha da güçlendirme riski taşıyor.” ifadesini kullandı. Altman’ın geçen kasımda kovulup birkaç gün sonra geri dönmesine neden olan OpenAI krizi, özel mesajlaşma uygulaması Signal’ın başkanı ve New York Üniversitesi AI Now Enstitüsü kurucularından Meredith Whittaker için önemli bir dönüm noktasını açıklığa kavuşturdu: İpler en başından beri Microsoft’un elindeymiş.Whittaker “Yapay zekâ, inovatif ekonominin meyvelerini herkesin yiyebileceği basit bir bilimsel inovasyon ürünü değil.” diyor ve şöyle devam ediyor: “OpenAI’daki bu kargaşa, yapay zekânın bir araya getirilmiş bir güç teknolojisi olduğu ve sadece çok az sayıda şirketin bu ürünleri geniş ölçekte üretebilecek kaynaklara sahip olduğu gerçeğini ortaya koydu.En nihayetinde, Microsoft bilgi-işlem ve dağıtım kanallarına sahipti, yani direksiyonda Microsoft vardı.” Yeni girişimcilerin mevcut şirketleri devirmesi için hâlâ fırsat var. Fakat bunu yaparken paranın cazibesine kapılmamaları gerekiyor.Orijinal yayın tarihi: 10 Nisan 2024Köşe yazarları tarafından burada paylaşılan görüşler, incturkiye.com’a değil, yazara aittir.Çok daha fazlası için Inc. Türkiye bültenlerine kaydolun.(*) Bu yazının çevirisinde Türk okura hitap etmek için birtakım değişiklikler yapılmıştır.