Stres Sallie Krawcheck’in en yakın arkadaşı. Bankacılıkta 20 yılı aşkın sürede en tepedeki pozisyonlara tırmanıp “Wall Street’in en güçlü kadını” olmak yabana atılır şey mi? Üstelik omuzlarında kurumsallaşmış cinsiyetçiliğin ağırlığını taşırken. En tepedeki iki rolü tüm kamunun gözleri üzerindeyken sona erdi. 2008’de bankanın yanlış yatırımlar üzerine geri ödeme yapmasını sağlamaya yönelik başarısız girişiminin ardından Citi Wealth Management’ın CEO’luğundan ayrıldı. Üç yıl sonra da, şirket yeniden yapılandırmaya gittiği için Merrill Lynch’ten ayrıldı. 2015’te Ellevest’le iş hayatına döndü. 2021’de kadınlara hizmet vermek amacıyla kurulan bu yatırım ve varlık yönetimi platformu, ben de dahil 120 binden fazla kullanıcıya sahip. Üstelik bu platform, $1,9 milyara ev sahipliği yapıyor. Büyüklüğünü siz düşünün. İşte kronikleşen uyku sorunları, kadın kurucu olmanın getirdiği duygusal yük ve başarısızlık korkusuyla yüzleşmenin çabası hakkında Krawcheck’le yaptığımız samimi sohbetten kesitler.Wall Street’te birkaç yıllık mültecilikten sonra, içine girenin stres ve tükenmişlik sendromuyla yanıp tutuştuğu girişim dünyasına atıldınız. Yeni bir yol çizerken bunu hesaba katmış mıydınız?Tabii ki konu stres, anksiyete ve her türlü zorluk dediğinizde girişimcilik Wall Street’i cebinden çıkarır. Benim verdiğim bu kararı oldukça stresli bir çevreden diğerine bilinçli bir geçiş olarak görmeyin lütfen. Bir sorunla karşı karşıya kaldım. Çevremde çözüm yolları ararken dedim ki “Bir dakika, bu işi çözecek biri varsa o benim.” O an girişimciliğin bu kadar stresli olacağının farkında değildim. Hoş olsam ne yazar. Ne olursa olsun bu işi yine yapardım. Girişimcilikte strese neden olan tüm etkenleri düşündüğünüzde sizi en çok şaşırtan şey neydi?Yalnızlık. Wall Street’teyken en zor zamanlarda bile bana rapor veren 30 bin kişi vardı. Bir de benim gibi liderlerden oluşan bir ekip. Hiç yalnız kalmıyordum ki yalnız hissedeyim. Tabii pandeminin ilk zamanları bayağı sancılı geçti. Evde tek başıma çalışıyordum. Çevremde alo diyebileceğim bir CEO/iş arkadaşım yoktu. Hepimiz savaş boyalarımızı sürmüş, aynı şeyi yapmakla meşguldük.Şimdilerde, yalnızlık can sıkıntısı kadar dert değil. Girişimciliğin hiç sıkıcı bir yanı yok, kabul. Ellevest’te bizim önceliğimiz uzaktan çalışmak. Açıkçası aynı odada olup aynı duvara bakıp aynı pencereden dışarıyı izlemek biraz sıkıcı geliyor.Evden çalışmanın iyi yanları da yok değil hani. Mesela her gün yorulduğumda 5-10 dakikalık şekerlemeler yapabilirim. En iyi şekilde nasıl çalışırım diye kendimi tüketirken öğleden sonra yaptığım 15 dakikalık kestirmeyle resmen zihnim yenileniyor.Sizce mevzu bahis kadın kurucuların zihin sağlığı olduğunda konuşulmayan bir şey var mı?Para. Kadın CEO’lar erkek mevkidaşlarına kıyasla daha az kazanıyor. Yani daha az parayla iş kurmak zorundalar. Ne kadar stresli değil mi? Araştırmalar kadın CEO’ların erkeklere kıyasla daha az özkaynak elde ettiğini gösteriyor. Diğer bir deyişle kadınlar için bir şirket sahibi olmanın getirisi daha düşük oluyor. Göze ilk başta çarpmayan daha neler var neler. Mesela kadın girişimcilerin en mustarip olduğu şeylerden biri de nerede nasıl davranacağını bilmeyen yönetim kurulu. Ben bu konuda şanslı olanlardanım, harika bir yönetim kurulum var. Geçen gün bir arkadaşımın anlattığına göre yönetim kurulundan birisi toplantının ortasında ona bağırmış. Bir başka arkadaşımın başına gelene bakın. Yönetimden biri sarhoş olup onu taciz etmeye kalkmış. Anlatmadığımız ne hikâyeler var bir bilseniz. Çok cesaret kırıcı olacağından dillendirmiyoruz. Peki kurucular bu konuda ne yapabilir?Yönetim kurulu üyelerinin işi zor. Şirketiniz için finansman toplarken herkes iyi yüzünü gösterir düşüncesi yanlış. Gayet de herkesin ne mal olduğunu anlayabilirsiniz. Tabii bu konuda kadın yöneticiler daha şanssız. Girişim sermayesi yatırımcılarının farklı aşamalardaki şirketler için 50’nci, 75’inci ve 90’ıncı yüzdelik dilimlerine göre maaş ve primleri nasıl saptadığına dair paylaşacakları bilgileri bulduk. Bu veriler elinizde olduğunda, daha iyi pazarlık yapabiliyorsunuz. Stres seviyenizin zarar verecek seviyeye geldiğini nasıl anlıyorsunuz?Ne zaman streslensem midem taş gibi olur. Sabahın üçünde uykumun kaçıp gözlerimin fal taşı gibi açılmasını ya da o sırada zihnimin içinde at koşturan düşünceleri saymıyorum bile. Sonra yatağın içinde kitap okumaya çalışıyorum. Rahatlıyorum ve tamamen iyi hissediyorum. Hadi artık uyu diyorum kendime. Yastığa başımı koyduğum an saatlerce bastırmaya çalıştığım düşünceler geri geliyor. Sonra telefonumu elime alıp geçiyorum yatağa. Başlıyorum kafamın içinde dolaşan tilkileri tek tek yazmaya. Bazen böyle anlarda çok yaratıcı fikirler de ortaya çıkıyor.Bence bir diğer iyi gelen şey de egzersiz yapmak. Mesela kardiyo. Etkisi düşük deyip geçmeyin. Hem midemi rahatlatıyor hem uyku düzenime iyi geliyor. Yılda bir kez bol bol doğa yürüyüşü yapacağım bir tatil planlıyorum. Bunun için de plan mı yapılır demeyin. Ben biraz sakar olduğumdan yürüyüşe çıkmadan önce tam teçhizat hazır olmam lazım. Her şeyi hazırlayıp tatile çıktığımda oh. Gerçekten yenileyici oluyor. Sizce kadın kurucular zihinsel sağlıklarını nasıl koruyabilir veya iyileştirebilir?Aklıma mıh gibi çaktığım şu gerçekle başlamalıyız. Hata yapmanın ucunda ölüm yok. Herkesin gözü önünde çok kez başarısız oldum. Ne oldu? Her düştüğümde yeniden kalktım. Girls Who Code’un kurucusu ve benim de yakın arkadaşım Reshma Saujani bir gün bana şöyle dedi: “Erkek çocuklarına cesur olmaları, kızlaraysa kusursuz olmaları öğretilir.” Bu ne demek biliyor musunuz? Yani erkek çocuklarının hata yapması gayet normal karşılanırken kız çocuklarına bu utanç verici bir şey gibi gösterilir. Daha çocukken zihnimize kodlanan bu zarar verici sinyallerin sesini kapatmamız lazım. Bu dünyada en önemli şey de işimiz değil, aile. Hayatımın özel hayatımdan ibaret olduğunu düşünüyorum. Tabii ki ben de ara sıra iç dünyamda işle ilgili şeylerde panikleyip kafayı kırma noktasına geliyorum. Bu yazı, Inc. Türkiye Ocak - Şubat 2025 sayısındadır. Abonelere özel çok daha fazla içerik için şimdi size özel tekliflerimizi inceleyin!