Önsöz: Hem hayatı hem insanı anlamak için farklı felsefi görüşlerden ve akıl modellerinden beslenerek yazdığım, Fransa’da yayınladığım Modern Bilgelik Kavramları kitabına bu yazıyı okumadan önce göz atmanızı tavsiye ederim.Kırmızı Kraliçe Etkisi adını İngiliz yazar Lewis Carroll’ın en ünlü eseri Alice Harikalar Diyarında’daki bir karakterden alıyor. Modern çağda mevcut konumumuzu korumak için olabildiğince hızlı koşmak şart. Kırmızı Kraliçe etkisi bize, şayet daha iyi bir noktaya varmak istiyorsak hızımızı en az iki kat artırmamız gerektiğini söylüyor.Hikâyede Alice, Kırmızı Kraliçe’nin peşinden koşar ve yol boyu karşılaştığı karakterler ona eşlik eder. Ancak ne kadar hızlı koşarlarsa koşsunlar, oldukları yerden ileri gidemezler. Bunun üzerine Alice sorar: “Bunca zamandır koşuyoruz, neden hâlâ aynı ağacın altındayız? Sanki her şey bizimle beraber hareket ediyor." Kraliçe cevaplar: “Elbette, ne bekliyordun? Sadece bulunduğun yeri koruyabilmek için olabildiğince hızlı koşman gerekiyor. Eğer başka bir yere gitmek istiyorsan hızını en az iki misli artırmalısın.”Sadece edebiyat değil biyoloji dünyasında da önemli bir etkiye sahip bu metafor, ilk kez 1973’te Amerikalı biyolog Leigh Van Valen tarafından kullanıldı. Bu kavramı biyolojik açıdan örnekle açıklamak gerekirse: Bir ormandaki ağaçları hayal edin. Ağaçlar güneş ışığına ulaşmak için birbiriyle yarış içerisindedir. Biri fırsattan istifade fazla uzadığında diğer ağaçlar da gölgede kalmamak için daha fazla uzar ve bu böyle devam eder. Dolayısıyla ağaçlar kendi içlerindeki rekabetten dolayı sürekli enerji harcamak zorunda kalsa da günün sonunda aldığı güneş ışığı miktarı değişmez. Elbette mevcut konumunu korumak için enerji harcamayan ve büyümeyen ağaçlar, diğerlerine göre giderek daha kısa sürede yok olur.Çitalar ve zebralar üzerinden benzer bir örnek verebiliriz. Çitalar, zebraları kolay bir şekilde avlamak için, zebralar da av olmamak için daha hızlı koşmaya başlar. Sonuç olarak her iki hayvan da daha hızlı koşmaya evrilmiş olduklarından, avlanma oranı önce değişse de sonra yeniden dengelenir. Bu süre zarfında enerji harcamayıp evrilmeyen çitalar açlıktan ölümle karşı karşıya gelirken, yine enerji harcamayıp evrilmeyen zebralar daha kolay av olur.Bu örneklerden yola çıktığımızda hayatımızın birçok alanında aldığımız kararların ve attığımız adımların da Kırmızı Kraliçe Etkisi’ne göre şekillendiğini söyleyebiliriz. Örneğin sadece fiyat üzerinden farklılaşan bir giyim mağazası açtıysanız, kısa sürede para kazanamamaya başlarsınız. Çünkü her zaman daha düşük fiyata ürün satan rakip markalar olacaktır. Bu durumu Amerikalı yatırımcı Warren Buffett şöyle dile getiriyor:“Tekstil sektöründe teknolojiden yararlanarak maliyetleri düşürebilir ve daha ucuza mal satabilirsiniz. Fakat aynısını rakipleriniz de kolayca yapabilir. Dolayısıyla yakında herkes eskisinden daha az para kazanacak.”Özetle Kırmızı Kraliçe Etkisi, duvarları değişim ve rekabetle örülü bu dünyada doğru kararlar alarak hayat kalitemizi sürdürebilmek için gereken yüksek enerji demek. Hayat kalitemizi artırabilmek içinse çok daha yüksek bir enerji harcamamız gerektiğini vurguluyor. Tabii bunları yaparken dikkat etmemiz gereken noktalar var:Hayatımızı “deneme” aşamasında gibi değerlendirip her fırsatta sürekli değişime ve gelişime açık olmalıyız. Enerjimizi doğru kullanmak için her şeye değil, tutkularımıza veya getirisi büyük şeylere odaklanmalıyız.Rakiplerimizin de en az bizim kadar akıllı olduğunu unutmamalıyız. Dolayısıyla bizi farklılaştıran şeyleri keşfetmeli, kendimizi tanımalıyız. Eğer bir işletme veya projeden bahsediyorsak, o işletme ve projenin ayırt edici tüm özelliklerini iyi tanımlamalıyız.Mükemmel rekabet kaybedenler içindir. Dolayısıyla, kendimizi rekabete kaptırmaksızın derin bir nefes alıp olup biten şeyleri geniş bir pencereden tüm çıplaklığıyla görmeli ve buna göre doğru adımları atmalıyız.Oyun teorisi mantığında ilerleyip rakiplerimizle iletişimde olmalı ve kazan-kazan formülünü uygulamalıyız. Köşe yazarları tarafından burada paylaşılan görüşler, incturkiye.com’a değil, yazara aittir.Çok daha fazlası için Inc. Türkiye bültenlerine kaydolun.