Brian Armstrong bir zamanlar geç kalmışlık hissiyle boğuşuyordu. 90’ların sonunda pek çok genç yaşıtı gibi o da bilgisayar oyunlarıyla ve internetle haşır neşir olabilirdi. Ama ekonomiyi değiştiren “dot-com” furyasına katılmak için henüz çok gençti.Armstrong, “Hayatımda böylesine önemli bir dönüm noktası olacağını bilmiyordum.” diyor ama kurucusu olduğu Coinbase pek çok açıdan milat niteliğinde. Kurulduğu günden bu yana Bitcoin, kripto ya da yatırım yapılabilir varlıklardan ziyade felsefi ve ekonomik tartışmaların odağında. İtibari para dile geldi: “Nasıl oluyor da bir yatırım aracı blokzincir defterine bağlı kriptolojik bir algoritmaya dayanıyor?” Üstelik bu defteri de Satoshi Nakamoto adında takma adıyla bilinen kod ninjası yaratmış. Bir hash fonksiyonu gerçekten nakdin yerini alabilir mi?Kriptonun teknoloji odaklı, özgürlükçü, anarşist savunucularına göre işler farklıydı. Hükümetlerin, merkez bankalarının ve büyük finansal kuruluşların pençesinden uzak kriptonun dijital göçebeler için mükemmel bir fırsat olduğunu ilan ettiler. 10 yaşını devirdikten sonra kripto fanatikleri yeni bir destek dalgası oluşturmuştu. Yatırımcı kitlesi giderek büyüyordu. Fakat 2015’te $226’ya aldıkları Bitcoin’in, Aralık 2017’de $13 bin 62’ye fırlamasıyla övünmeye başlayanlar 2018’de kripto kışının ayazında kaldı. Bu dönemde kripto yüzde 50 değer kaybetti. Ayrıca 2019 ve 2022 arasında FTX, BlockFi ve Thodex gibi kripto para borsaları büyük bir kaosla iflas etti. Hâl böyle olunca kriptoya balon gözüyle bakanlar “Alın bakın, ne oldu şimdi?” demeye başladı.Fakat zamanla piyasadaki yükseliş bahara işaret etti. 2021’de $67 bine yükselerek rekor kıran Bitcoin Ağustos 2024 itibarıyla ortalama $60 bin civarında seyrediyor. Kripto piyasasının güncel piyasa değeriyse $2 trilyonu aşıyor. Kriptonun startup kültürünü domine ettiğini söylemek yanlış olmaz. Blokzincir madenciliği, kripto alım satım uygulamaları, kripto finans şirketleri gibi girişimlerin sayısı her geçen gün artıyor. Merkeziyetsiz finans şirketleriyse küresel ekonomiyi yeniden şekillendiriyor. Bugün 130’dan fazla merkez bankası dijital para birimleri üzerinde çalışıyor. Bu demek oluyor ki araba ruhsatından tıbbi kayıtlara kadar pek çok belge blokzincir defterlerinde kayıt altına alınabilir. Tıpkı 1950’lerde yaşanan kredi kartı adaptasyonu gibi bugün de pek çok işletme ödeme sistemlerine kripto paraları entegre ediyor. Cornell Üniversitesi ekonomisti Eswar S. Prasad Paranın Geleceği (The Future of Money) adlı kitabında nakit paranın artık miadını doldurduğunu belirterek meseleye daha geniş pencereden bakıyor. Bu tartışmanın haklı çıkanlarının başında 2021’de Inc. tarafından “Yılın Şirketi” seçilen Coinbase geliyor. Armstrong “Kripto dünyasında her an her şey olabilir. Ama gittiğim tüm büyük şehirlerde kripto heyecanını genç girişimcilerin gözündeki kripto heyecanını gördüm.” diyor.Geçtiğimiz yılı $206.9 milyon net kârla kapatan Coinbase’in 2021’deki toplam geliri $21.27 milyardı. Armstrong süreç içinde kriptoyla ilgili yapılan yasal düzenlemeleri memnuniyetle karşıladı. Hatta düzenleyicilerle masaya oturdu çünkü kurallar belirlenirken söz sahibi olmak istedi. Dahası Armstrong Nisan 2021’de halka arz olarak şeffaflık niyetini de ortaya koymuş oldu. Bu duruşunuysa “Kripto ekonomisi ve kültürüyle ilgili beni en çok heyecanlandıran şey barındırdığı iyimserlik. Daha iyi bir gelecek inşa edebiliriz ve herkes bunun bir parçası olabilir.” diyerek ifade ediyor. REKABETBinanceKuruluş Yılı: 2017Genel Merkez: MerkeziyetsizDünyanın işlem hacmi bakımından en büyük kripto para borsası olan Binance, aynı zamanda kendi kripto parası Binance Coin’i (BNB) çıkardı ve NFT pazarına giriş yaparak Binance NFT platformunu oluşturdu.Kurucusu Changpeng Zhao bir zamanlar borsa yazılımı geliştirme konusundaki deneyimiyle tanınırdı. Şimdilerdeyse kara para aklama ve “para transfer şirketi” olarak kayıt yaptırmama suçlarından dolayı aldığı cezalarla...KrakenKuruluş Yılı: 2011Genel Merkez: San FranciscoEski bir oyun girişimcisi olan Jesse Powell, 2014’te kapanan erken dönem Bitcoin borsası Mt. Gox’un çöküşünü öngörerek Kraken’ı kurdu. Powell kripto para düzenlemelerine karşı sıkça görüş bildirmiş olsa da düzenleyici kurumların radarından kaçamadı.Kasım 2023’te ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), kayıt dışı menkul kıymet borsası, broker ve takas kurumu olarak faaliyet gösterdiği gerekçesiyle kripto para borsası Kraken’a dava açtı. Fakat Ağustos 2024’te federal mahkeme, Kraken’da işlem gören token’ların menkul kıymet olmadığı kararına vardı.Crypto.comKuruluş Yılı: 2016Genel Merkez: SingapurSeri girişimci Kris Marszalek kripto para ve finans hizmetleri şirketi Monaco’yu kurduktan iki yıl sonra, prestijli bir alan adı satın alarak adını Crypto.com olarak değiştirdi. Marszalek şirketin “kripto paranın küresel gelişimini, benimsenmesini ve geçişini hızlandırma” misyonunu büyük bir tanıtım hamlesiyle destekledi. Bu kapsamda Los Angeles’taki Staples Center’ın isim hakkını satın alarak ismini Crypto.com Arena olarak değiştirdi ve ünlü aktör Matt Damon’ın rol aldığı ses getiren reklamlara imza attı. Fakat bu tanıtım çalışmalarının yalnızca PR’dan ibaret olduğunudüşünmeyin. Crypto.com dünyanın en büyük kripto kredi kartı ürününü ve sektördeki en kapsamlı sigorta poliçesini sunuyor.GeminiKuruluş Yılı: 2014Genel Merkez: New York CityMilyarder ikizler Tyler ve Cameron Winklevoss tarafından kurulan Gemini New York Eyaleti tarafından lisanslanan ve düzenlenen ilk kripto para ticaret platformu olma ayrıcalığına sahip. Winklevoss kardeşler Bitcoin projesi BitInstant’a yatırım yaptıktan sonra, Charlie Shrem’in dark webde Bitcoin satışını teşvik ettiği için hapse girmesi nedeniyle, her şeyi kitabına uygun yapmak istemiş olabilirler.İşin aslı pek öyle olmamış gibi. Son gelişmelere göre, şirket Kasım 2022’de platformdaki işlemleri durdurması nedeniyle, Mayıs 2024’te kullanıcılarına $2,18 milyar dijital varlığı geri iade edeceğini duyurduCoinbase 2021’in ilk çeyreğinde, özellikle Bitcoin ve diğer kripto paraların fiyatlarının yükselmesiyle gelirini bir önceki yıla göre sekize katladı. 2022’de kripto para piyasasında yaşanan genel düşüşlerden o da nasibini aldı. Kripto piyasalarının yeniden toparlanmasına eşlik eden birkaç olumlu gelişmeyle birlikte 2023’te şirket üzerindeki ölü toprağını attı ve gelirlerini artırmayı başardı. Fakat ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), 2023’ün ortalarında bazı kripto paraların menkul kıymet olarak kabul edilmesi gerektiğini ve Coinbase’in düzenleyici standartlara uymadığını öne sürerek şirkete dava açtı. Dava sadece kripto para piyasalarındaki belirsizliği artırmakla kalmadı, şirkette hisse düşüşüne de sebep oldu. Dahası, henüz sonuçlanmayan davanın negatif etkileri de ortadan kalkmış değil.Armstrong her ihtimale hazırlıklı olmak için elinden geleni yapıyor ve çeşitli stratejiler geliştiriyor. Bu doğrultuda attığı adımların en güçlü örnekleri Coinbase NFT ve Coinbase Cloud. Coinbase NFT, tahmin edileceği üzere NFT alım satıma olanak sağlarken, Coinbase Cloud kripto para projeleri geliştiren şirketlerin teknik altyapılarını yönetmelerine yardımcı oluyor. Ayrıca şirketin maaş ve masraf ödemelerini gerçekleştirmeyi sağlayan Coinbase Direct Debit ve Coinbase Reimburse gibi hizmetleri de mevcut. Özetle Coinbase “dijital varlıkların Amazonu” olmak için bütün tuşlara basıyor. Coinbase sektörün fırtınalı ilk 10 yılında endüstrinin hem bir deniz feneri hem de güç merkezi olarak hizmet verdi.Sektör Mark Cuban, Elon Musk ve Gary Vaynerchuk gibi girişimcilerden büyük destek görüyor. Hatta New York Belediye Başkanı Eric Adams’ın ilk üç maaşını kripto olarak talep etmesi “Kripto Başkan” gibi lakaplarla anılmasına yol açmıştı.Uzmanlar kriptonun büyük çöküş yaratma potansiyelini finans tarihinden örneklerle açıklıyor. Misal 1700’lerdeki Mississippi ve Güney Denizi balonları, kraliyete borçlarının hisse senedine dönüştürülmesi planları üzerine patlak vermişti. Aralarında Sir Isaac Newton’ın da bulunduğu pek çok yatırımcı maddi zarara uğradı. 1Benzer şekilde, 1630’larda lale soğanı öyle kıymetli bir yatırım aracıydı ki, tek bir tanesiyle Amsterdam’da bir malikâne almak mümkündü, ta ki kıymetini yitirene kadar. Fakat felaketlerden yenilik doğar. Hisseye dönüştürülebilir borç, anonim şirket, vadeli işlem sözleşmesi ve borsa gibi kavramlar böyle böyle ortaya çıktı. Sözün özü, ekonomi inovasyonları her zaman ayakta kalır. Ama her inovatör bunu başaramaz. Armstrong Coinbase’le başaranlar arasına adını yazdırdı.BRIAN ARMSTRONG’A baktığınız anda seçtiği kariyere ne kadar uygun olduğunu da şıp diye anlıyorsunuz. Önce yoğun bir eğitime sonra da işine gömülmüş saçsız başıyla, sürekli bilgi işleyen bir radar kulesini andırıyor. Öyle ki San Jose’de doğup büyümesine rağmen, eğitimi için Stanford yerine Houston’daki Rice Üniversitesi’ni tercih etti. Burada ekonomi ve bilgisayar bilimleri eğitimi aldı, ardından bilgisayar bilimlerinde yüksek lisans yaptı. “Gittiğim tüm büyük şehirlerde kripto heyecanını genç girişimcilerin gözlerinde gördüm."Silikon Vadisi’ndeki yetişme tarzına sadık kalarak girişimciliğe soyundu. 2000’lerin başında özel ders arayışındaki öğrencilerin öğretmen bulmasını sağlayan “UniversityTutor.com” adlı internet sitesini kurdu. Fakat bu girişimin insanları ödeme yapmaya iknâ etmek gibi bazı pürüzleri vardı. Pürüzlerden alınacak ibretler vardır muhakkak. Armstrong uzun uğraş verdiği bu girişim sayesinde para kazanmak isteyenlere nasıl değer sunabileceğini öğrenmiş. Coinbase’i kurma aşamasındayken motivasyonu kaybetme korkusunda bulan Armstrong, kripto girişimciliğine en doğru zamanda soyunduğu inancında. Şirketi sekiz yıl boyunca zorlanarak yönettikten sonra “Çok da büyük bir meblağ değil.” dediği bir paraya sattı. Bilimsel makaleler için açık kaynaklı bir platform olan ResearchHub’ı da kurdu. Daha sonra Airbnb’de teknik ürün direktörü olarak çalışmaya başladı.Takvimler 2010’u gösterirken Satoshi Nakamoto’nun bitcoin hakkında yazdığı, Türkçeye Bitcoin: Uçtan Uca Elektronik Nakit Sistemi olarak çevirebileceğimiz makalesini okumak rotayı yeniden oluşturmasına vesile oldu. Makalede çevrimiçi ödemelerin finansal kurumların aracılığı olmadan, doğrudan gönderilmesini sağlayan bir süreçten bahsediyor. En basit şekliyle bu süreç dijital varlıkları saklayıp ihtiyaç duyulduğunda kullanıma sunan, korsanların ele geçiremeyeceği defterler oluşturmak ve doğrulamak için bir kullanıcı ağı oluşturan blokzincir tarafından destekleniyor. Okudukları Armstrong’a büyük bir fırsatın kapıda olduğunu hissettirmiş: İnternet gibi ses getirecek bir şey kapıda. Ama fırsatın internetten farkı, merkeziyetsiz oluşunun yanı sıra ağı değil, değeri dolaşıma sokmasıydı. Bir ekonomi öğrencisi olan Armstrong sistemin verimsizliği ve adaletsizliğinden şikâyetçiydi. Dünyanın her yerinde büyük bankaları bir grup ayrıcalıklı azınlığın kontrol etmesine karşıydı. Üniversiteden sonra bir sene boyunca yaşadığı Buenos Aires’te yeni bir kültür ve yaşam biçimi deneyimleyen Armstrong tek varlığı nakit olan bölge halkının hiperenflasyon karşısında nasıl da yok olduğunu görmüş. Finansal özgürlüğe dair şahit olduğu tablo iyimserliğini altüst etmiş. Bugün milyarlarca dolar servet sahibi Armstrong’un yoksul insanlara kripto bağışı yapmaya olanak sağlayan GiveCrypto.org’u kurmasının sebebi de o dönem ki gözlemleri. Zenginlerin servetlerinin bir kısmını ihtiyaç sahiplerine bağışladığı Giving Pledge’in bir parçası olma nedeni de yine aynı. Forbes’a göre Armstrong’un mal varlığı $11.2 milyar civarında. Başka bir şirkette çalışmak Armstrong gibi biri için yalnızca geçici bir durum olabilirdi. Arjantin’deki seyahatleri ona mütevazı bir gelir ve az eşyayla nasıl yaşanacağını öğretmişti. Kurduğu eğitim şirketinden, gayrimenkul yatırımlarından ve Start Breaking Free adlı blogundan para kazanıyordu. 2009’daki bir yazısında “Heyecan duyduğun bir fikrin varsa, hemen harekete geç. Çok beklersen motivasyonunu kaybedersin.” diye tavsiyede bulunuyordu.Coinbase, Brian Armstrong’un 2012’de Y Combinator Demo Day’de iş planını sunmasının ardından hayata geçti. Armstrong’un Airbnb’de çalışırken geliştirdiği fikir, e-posta kadar kolay erişilebilir bir Bitcoin cüzdanı oluşturmaktı. Union Square Ventures gibi tohum yatırımcılar fikre yatırım da yaptı. Yine de iş gerçekten ivme kazanmadı. Ta ki Armstrong müşterilerle yaptığı görüşmeler sonrasında bir kripto para borsası oluşturmaya karar verene dek. Kripto para işlemleri, hisse senedi alım satımı kadar kolaylaşınca Bitcoin ve blokzincirin teknik detayları kullanıcılar için önemsiz hâle geldi. Tıpkı elektrik veya kablosuz internette olduğu gibi. Bu yaklaşım UniversityTutor.com’da yaşadığı değer alışverişi sorununu da çözdü. Çünkü bu borsada kullanıcılar istedikleri her şeyi anında elde edebiliyordu.Armstrong’un kurucu ortağı Fred Ehrsam, sanal para kavramıyla lise yıllarında tanışmış ve Duke Üniversitesi’nde bilgisayar bilimi okuduktan sonra Goldman Sachs’ta işe başlamıştı. Fakat Ehrsam, şirket yöneticilerinin kriptonun finans dünyasındaki önemini kavramaktan uzak olduğunu fark edince istifa etti. İkilinin yolu Reddit’te kesişti, birlikte San Francisco’da bir girişim kurmaya karar verdiler. Başlarda sadece ikisi vardı, o klasik startup kuruluş hikâyelerinde olduğu gibi. Dört hafta boyunca kod yazan ikili Kasım 2012’de Coinbase’i hayata geçirdi. Ehrsam 2017’de Paradigm adlı blokzincir yatırım firmasını kurmak üzere ayrıldı. O zamandan beri Armstrong şirketin liderliğini tek başına üstleniyor.KRİPTO GİBİ İLERİ TEKNOLOJİYLE şekillenen sektörler, volatilite olgusu ve onu yönetme yeteneğiyle var olur. Coinbase Bitcoin’nin büyülü yükselişinin tadını çıkardı fakat 2017 sonunda, artan işlem sayılarıyla gelen nakit bolluğuna rağmen müşterilerin işlem yapmasına engel olan sistem arızaları şirketi zorlu bir yola soktu. Müşteri öfkeliydi, Coinbase’in meseleyi çözmekteki yavaşlığı memnuniyetsizliği iyice artırdı. 2018’deki kripto kışı, trader’ların platformdan çıkışı ve fiyatların düşüşüyle Coinbase’de de hissedilmeye başladı. CFO olarak işe alınan Alesia Haas bankacılık ve varlık yönetimi konusundaki zengin deneyimiyle bu dönemde şirkete liderlik etti.Haas’ın deneyimi sayesinde finans ekibindeki herkes, muhasebe defterlerini kendi başına kapatacak kadar mahir birer Excel ustasına dönüşmüştü. Haas göreve geldiğinde Coinbase’de yıl sonu denetiminin yapılmadığını ve şirketin bu konuda zerre fikri olmadığını fark etti. Ayrıca Armstrong, LinkedIn’den Emilie Choi’yi COO olarak işe aldı. Choi, Armstrong’la tanışmak kendisini heyecanlandırsa da şirketteki yapısal sorunların gözünü korkuttuğunu söylüyor.Hem Haas hem de Choi kişi ve kurumlara her türlü kripto hizmeti sağlayacağına iknâ oldu. Haas “Eğer bu taşın altına elime koymasaydım ilerde çocuklarım bana ‘Annem neden çek defterleri ve ATM’lerde takıldı kaldı?’ diye sorardı.” diyor.2020’de büyük yatırımcılar harekete geçtiyse de kriptonun kültürel devrim yılı 2021 oldu. Özellikle Ethereum platformuyla desteklenen NFT’lerin yıldızı 2021’de parladı. Öyle ki CryptoPunks’ın yaratıcısı Larva Labs’in dijital sanat eserlerinin $16 milyona alıcı bulduğu bile oldu.Coinbase yıllar boyu ilmek ilmek işlediği altyapıyısıyla bu patlamaya hazırlıklıydı. 2022 ve 2023’te hızla büyüyen kripto para piyasasında lider pozisyonunu İlk iş güçlendirmek için çeşitli stratejik adımlar attı. Kripto dünyasında artan talebi karşılamak amacıyla kurumsal hizmetlerini genişletti ve daha fazla likidite sağlamak adına altyapısını güçlendirdi. Özellikle NFT pazarının yükselişiyle birlikte, NFT’lere ve kripto varlıklara yönelik kapsamlı hizmetler sunan bir ekosistem yarattı. Aynı yıl yapay zekâ tabanlı müşteri destek platformu Agara’yı satın alarak bu alanı güçlendirdi. 2023’teyse kurumsal yatırımcıların ilgisini çeken spot Bitcoin ETF onayıyla Coinbase’in kurumsal müşteri tabanını genişletme çabaları hız kazandı. 2024’te şirketin dördüncü çeyrek raporu beklentilerin üzerinde performans gösterdi ve $953,8 milyon gelir elde etti. Bitcoin’in yeniden $1 trilyonluk piyasa değerine ulaşması Wall Street’te dijital varlıklara ilgiyi artırdı. Coinbase bu ivmeden faydalanarak büyümesini sürdürmeyi hedefliyor. Şirket dijital varlıklara duyulan ilgi artışının gelecekteki stratejik planlarının temel taşı olacağını belirtiyor. Coinbse ayrıca Ağustos 2024’te Türkiye’de faaliye göstermek için Sermaye Piyasası Kurulu’na başvurdu.“Kripto ekonomisi ve kültürünün barındırdığı iyimserlik beni̇ çok heyecanlandırıyor. Daha iyi bir gelecek inşa edebiliriz ve herkes bunun bir parçası olabilir.”BLOKZİNCİR BANKALAR GİBİ DIŞ KURULUŞLARA ihtiyaç duymaksızın, sahip oluğunuz kripto paranın biricikliğini ve yalnızca tek sefer harcanabilirliğini, sistemdeki nod’ların doğrulamasıyla teyit eder. Bu durum yasadışı faaliyetlere bulaşanlar fazlasıylacezbediyor. Hükümetlerin blokzincire mesafeli yaklaşmasının sebebi de bu. Coinbase bu endişelerin son derece farkında. Hatta açık açık “Kriptoya sahip çıkalım.” demese de en başından beri bu sektörü normalleştirmek için adımlar atıyor. Bunun da yolu en azından bir noktada regülasyonları kabullenmekten geçiyor. “Uyum kültürü” dediği bir yaklaşımı benimseyen şirket, yetkililerden izin almaya özen gösteriyor. Yani teknoloji camiasında görmeye alıştığımız gibi risk alıp “Hele bi yapalım da sorun çıkarsa bakarız.” demiyor. Asıl amaç finans kurumlarına, müşterilerine ve aslında tüm pazara “Bakın, Coinbase bu alanda en çok güvenebileceğiniz şirket.” mesajı vermek. Bu mesajın “Başka kimseye güvenmemeniz gerektiği konusunda bize güvenin.” anlamı da taşıyabileceğini düşününce insanın kafası karışmıyor değil. Choi “İşimizin temelini güven oluşturuyor. Hep öyleydi ve her zaman öyle olacak.” diyor. Armstrong teknoloji sektörünün kurallara meydan okuyan yapısını biliyor, ne de olsa PayPal’da tedrisatından geçmiş. Tam tersi bir yaklaşım benimsemesinin ardında da bu yatıyor. “Düzenleyici kurumların radarına takılmayan bir şirket kurmak istiyor olabilirsiniz. Evet, belki o kadar büyümemişken bu mümkün. Fakat uzun vadede değil. İşinizi büyütürseniz peşinize düşecekleri kesin, bundan kaçış yok.” Bu nedenle Coinbase ABD’deki yetkililerle görüşerek regüle edilmek için adımlar atıyor. Hatta kripto endüstrisini düzenlemeye yönelik genel geçer kurallar geliştirme fikrini SEC Başkanı Gary Gensler’a anlatmış, “dijital varlık politikası” adını verdiği bir çerçeve sunmuştu. Her girişimci değişim rüzgârı estiğinde yelkenini doldurmanın hayalini kurar. Armstrong’un kaçırdığı dot-com patlaması dünya üzerinde çevrilmedik taş bırakmadı. İnternetin gelişiyle sayısız şirket piyasadan silindi ve teknoloji dünyası ciddi bir yeniden yapılanmaya girdi. Armstrong kriptonun da benzer bir etki yaratacağına inanıyor. Ona göre Web3’e geçiş için gereken altyapıyı yaratacak, uygulamaları geliştirecek ve insanların kullanıma sunacak olanlar kripto şirketleri. “Çok daha fazla kripto girişimi göreceğiz.” diyen Armstrong, sözlerini “Daha çok token, daha çok coin olacak. Dot-com çılgınlığında her yerde ‘dot-com girişimleri’ ifadesini duyuyorduk. Şimdi böyle bir şey yok zira artık interneti kullanmayan kalmadı.” diye noktalıyor.Ezcümle: Henüz kriptoya hiç bulaşmamış olabilirsiniz. Fakat Armstrong bu durumun er ya da geç değişeceğini biliyor ve o kutlu günü sabırsızlıkla bekliyor. Bu yazı, Inc. Türkiye Eylül 2024 sayısında yayınlanmıştır. Abonelere özel çok daha fazla içerik için şimdi size özel tekliflerimizi inceleyin!