Mars’ı keşfetmek kulağa ne kadar da tanıdık geliyor değil mi? Bu keşfe, küçük yeşil canavarların ve Matt Damon’ın patateslerinin mabedi bilim kurgu filmlerinden oldukça aşinayız. Fakat Mars, gerçek hayatta da bilim dünyasının ve uzay araştırmalarının odak noktası. Bu kızıl gezegendeki yaşam belirtilerini keşfetmeye ve gelecekte yapılacak, mürettebatı insan olan görevlere hazırlamaya yönelik çabalar yükselişe geçti. Bu gelişmeyi hızlandıran, gelecekte Mars’ta yürütülecek robotik görevler için NASA’nın yeni teklif çağrısında bulunması oldu. Ayrıca bu yeni görevler, uzay şirketlerini de içerdiğinden iş dünyasına yönelik bir yönü de var.Mars’ın keşfi dendiğinde sizin de aklınıza ilk olarak devlet tarafından finanse edilen büyük bilim deneyleri ve gezici nükleer keşif araçları gelebilir. Üzgünüm ama SpaceX gibi uzay şirketlerinin yüklerini haftalık olarak yörüngeye fırlattığı bu çağda, bunlar artık geçmişte kaldı. Bu değişim, NASA’nın gelecekteki Mars görevleri için “ticari hizmet çalışmaları” başlatmak üzere tasarlanan çağrısında da görülüyor. Programı kazanan teklifler, gelecekteki görevlerin nasıl gerçekleşeceğini incelemek üzere 12 hafta boyunca $200 bin ila $300 bin arasında fon elde edecek.SpaceNews’ün haberine göre, NASA’nın gezegen bilimi çalışmalarıyla ilgilenen danışma organı bu hafta bir komite toplantısı yaptı. Burada konuşan Mars Keşif Programı lideri Eric Lanson, “Mars’ın keşif sürecinde ticari sektörün bize neler sağlayabileceğini gerçekten merak ediyoruz.” diyor. Ayrıca, habere göre Lanson NASA’nın Mars aktarma ağının “eskidiğini” belirtiyor. Görünüşe göre, NASA’nın uzun yıllardır Mars’a gönderdiği iletişim donanımı her geçen gün daha da eskiyor. NASA, uzay şirketleri sayesinde orijinal sistemlerin maliyetinden daha az parayla mevcut teknolojinin geliştirilebileceği ve hatta değiştirilebileceğinin de farkında. Lanson konuşmasında, NASA’nın gelecekteki Mars programlarının ticari uygulanabilirliğini de vurguluyor. Yapılacak kamu-özel sektör ortaklığıyla ticari şirketler için kâr, NASA içinse daha düşük maliyetli hizmetler üretileceğini belirtiyor. Böylece her iki tarafın bu işbirliğinden nasıl fayda sağlayabileceğini aktarıyor.Yeni Mars görevleri, uzay endüstrisinde yenilikçilik ve büyümeyi teşvik eden bir girişim olan ve şirketlerin küçük robotik ayainiş araçlarına ödeme yapmak üzere tasarlanan, halihazırda devam eden Ticari Ay Yükü Hizmetleri (CLPS) programını çağrıştırıyor. “Lander” olarak da bilinen bu araçlar, NASA’nın milyarlarca dolarlık Artemis ay programının gelecekte nasıl olacağını keşfetmesinin ucuz bir yolu olacak gibi görünüyor. Amerikan uzay araştırma şirketi Intuitive Machines’in Odysseus adlı uzay aracının yakın zamandaki kısmi başarısı, 1970’lerde Apollo döneminin sona ermesinden bu yana Amerikan üretimi bir aracın Ay’a yaptığı ilk yumuşak inişe işaret eden bir CLPS çabasıydı. Bildiğiniz üzere geçtiğimiz ocak ayında ABD’li şirket Astrobotic’in iniş aracı Peregrine, Ay’a inmeyi başaramadı. Bu yıl Peregrine ile birlikte Intuitive Machines’in başka bir aracı da fırlatılacak.Ticari uzay şirketlerinin, uzay girişimlerinden tam olarak ne kadar para kazanabileceği çetrefilli bir soru olsa da SpaceX, NASA’yla yapılacak ortaklıkların nasıl başarılı olabileceğine dair güzel bir örnek. SpaceX, NASA ve diğer kuruluşlardan yüklerini yörüngeye fırlatmaları için ücret alıyor. Yörüngeye fırlattığı bu roketleri, daha sonrasında da ticari Starlink uydularını çok daha düşük maliyetlerle uzaya fırlatmak için yeniden kullanıyor. SpaceX ve NASA’nın bu işbirliği, gelecekte Mars’a yapılacak ticari görevler için de paralellik gösterebilir. Nasıl olabilir diye düşünüyorsanız bir örnekle açıklayalım. Mesela, Mars ve Dünya arasında bir iletişim rölesi inşa etmek için geliştirilen teknoloji, dünyadaki diğer projelere dahil edilebilecek kâr ve yeniden kullanılabilir fikri mülkiyete dönüşebilir.Orijinal yayın tarihi: 6 Mart 2024Köşe yazarları tarafından burada paylaşılan görüşler, incturkiye.com’a değil, yazara aittir.Çok daha fazlası için Inc. Türkiye bültenlerine kaydolun.(*) Bu yazının çevirisinde Türk okura hitap etmek için birtakım değişiklikler yapılmıştır.