Farklı haber kuruluşlarının haberine göre, Nobel Ödüllü ekonomist Daniel Kahneman 90 yaşında hayatını kaybetti.Psikoloji eğitimini Berkeley’deki Kaliforniya Üniversitesi’nde tamamlayan Kahneman, 2011’de yayınlanan Hızlı ve Yavaş Düşünme kitabıyla tüm dünyaya nam salmıştı. Kitapta hızlı düşünmenin duygusal ve sezgisel, yavaş düşünmeninse analitik bir süreç olduğundan bahsediyordu. 1970’lerde, meslektaşı Amos Tversky’le çıktığı bu yolda, davranışsal iktisat alanının gelişmesine öncülük etti. Bu ikili, insanların salt mantık çerçevesinde hareket etmediğine dikkat çekerek bilişsel önyargıların ekonomik kararlar verirkenki davranışlarımızda büyük rol oynadığını öne sürdü. Daha somut anlatmak gerekirse, bu psikolojik durum bireylerin borsada işlem yaparken çuvallamasının tam da nedeni. Örnekler sadece bununla da sınırlı değil, elbette. Mesela bu bilişsel arka plan, yalnızca mülakatları dikkate alıp yanlış işe alım yapmaya ve bir projenin son teslim tarihini belirlerken aşırı iyimser davranmaya bile yol açabililiyor.Kahneman 2014’te Inc.’e verdiği röportajda, girişimcilere hızlı düşünme tuzağına düşmemeleri gerektiğini salık vermişti. Veriye odaklanmalarını, böylece ayakları yere basan akıllıca kararlar verebileceklerini söyledi. Tam olarak, “Bir işte uzman olanlar genelde kendilerine aşırı güvenir. Kendilerinden bu kadar emin olmalarıysa hiç hayra alamet değildir. Çünkü alakalarının olmadığı alanlarda dahi tahmin yapma haddini kendilerinde bulurlar.” dedi. Yani hiç veriye sahip olmadıkları alanlarda… Formüllerse veriyle beslendiklerinden, herhangi bir varsayım veya önyargı barındırmaz.Karar verme süreçlerinde algoritmalardan yararlanmak son 10 yılda inanılmaz yükselişe geçen ve Kahneman’ın hayatı boyunca çok önem verdiği bir pratik. Öyle ki, daha 2014’te “Şu anda işletmelerde kritik olmayan kararların çok büyük bölümü algoritmalarla veriliyor. En kritik olanlarsa sezgiler sayesinde.” demişti.Kahneman 2021’de katıldığı bir konferansta özenle tasarlanmış, doğru verilerle eğitilmiş yapay zekâ sistemlerinin insanlardan daha iyi kararlar alabileceğini belirtmişti. Bunun başlıca nedeni, bu sistemlerin veriyi tarafsız bir şekilde değerlendirip insanlara önemli gelse de karar verme sürecine etki etmeyen detayları eleyebilmesiydi. Yanlış anlaşılmasın, Kahneman insanların karar verme becerilerini yerden yere vurmuyordu. “Yapay zekâ, insan zihninin etkili bir şekilde işlediği, örnek alınabilecek bağlamlarda bu fırsatı çöpe atmamalı. Ama kusurlu olduğu zamanlarda dikkatli olmakta fayda var, zira geliştirdiğimiz yapay zekâ sistemlerinde insan zihninin kusurlarından kaçınmanın yollarını bulmamız gerek.” diyordu.Orijinal yayın tarihi: 27 Mart 2024Köşe yazarları tarafından burada paylaşılan görüşler, incturkiye.com’a değil, yazara aittir.Çok daha fazlası için Inc. Türkiye bültenlerine kaydolun.(*) Bu yazının çevirisinde Türk okura hitap etmek için birtakım değişiklikler yapılmıştır.