Haşhaş bitkisinde bulunan doğal maddelerden ya da bunların taklitlerinden türetilen opioid’ler, başta ağrı kesici özelliğiyle ilaç olarak kullanılıyor. Öte yandan 1999’dan 2016’ya kadar 453 binden fazla Amerikalı’nın aşırı dozda opioid kullanımına bağlı olarak hayatını kaybettiği tahmin ediliyor. McKinsey & Co, Amerika’daki opioid salgınının tetiklenmesinde kilit rol oynadığı gerekçesiyle soruşturma altına alındı. Konu hakkında bilgi sahibi kişilerin açıklamalarına göre, savcılar şirketin OxyContin üreticisi Purdue Pharma ve diğer ilaç üreticilerine verdiği danışmanlığın etkisiniı araştırıyor.Danışmanlık şirketi yetkilileri ve ABD Adalet Bakanlığı konuyla ilgili sessizliğini koruyor.Söz konusu kişilerden ikisi, McKinsey’in Purdue ve diğer ilaç üreticilerine, ağrı kesicilerin satışlarını artırmaya yönelik pazarlama stratejilerinde danışmanlık yaparak suç işleyip işlemediğini incelediğini söylüyor. Bu reçeteli ilaçlar, söylenene göre bağımlılığı artırıp ölümcül doz aşımlarına yol açıyor.ABD Adalet Bakanlığı ayrıca, McKinsey’in opioid satan şirketler için yürüttüğü danışmanlık çalışmalarının, sağlık sigortası gibi devlet hizmetlerinde sahte taleplere sebebiyet vermesi iddiasını da soruşturuyor. Zira bu, bir çeşit dolandırıcılık.Yetkililer savcıların McKinsey’nin yasalara aykırı davranıp davranmadığını da araştırdıklarını belirtiyor. Ayrıca şirketin iki ortağını opioid çalışmalarıyla ilgili belgeleri silme girişimleri gerekçesiyle kovduğunu açıklamasıyla bağlantılı bir soruşturma da yürütülüyor.Belirtilene göre pandeminin başlamasından birkaç yıl önce açılan soruşturmanın Washington, Massachusetts ve Virginia’daki ofislerde görev yapan Adalet Bakanlığı yetkililerini kapsıyor. Konuya ilişkin açıklama yapan kişilerden biri, her iki tarafın da soruşturmayı çözmek için görüşmeler yaptığını söyledi. Suç işlendiğinin kanıtlanması için elbette soruşturmaların bu iddiaları doğrular biçimde sonuçlanması gerekiyor. Fakat soruşturmayı yürüten makamlar nihayetinde ceza davası açabilir, hukuki yaptırımlar talep edebilir ya da herhangi bir işlem yapmadan soruşturmayı kapatabilir. Wall Street Journal daha önce de ABD Adalet Bakanlığı soruşturmasına ilişkin bir haber yayınlamıştı.ABD Adalet Bakanlığı tarafından yürütülen soruşturma, McKinsey’nin opioid’ler konusunda ilaç üreticilerine geçmişte verdiği hizmetin, bir asrı devirmek üzere olan danışmanlık şirketinin peşini nasıl bırakmadığını ortaya koyuyor. Üstelik bu seferki soruşturma, kuruma ya da yöneticilere isnat edilen suçların kapsamı ve Bakanlık’ın beyaz yakaları konu alan soruşturmalarda kesmeye meylettiği yüksek para cezaları nedeniyle şirketin geçmişte bir şekilde hafif sıyrıklarla atlatmayı başardığı davalardan çok daha büyük riskler barındırıyor.McKinsey daha önce 50 eyaletin tamamı, tek başına Washington D.C., ABD toprakları, çeşitli yerel yönetimler, okul bölgeleri, Kızılderili kabileleri ve sağlık sigortacıları tarafından açılan ve giderek yaygınlaşan opioid davalarıyla ilgili diğer hukuki süreçleri sonuçlandırmak için toplam bedeli neredeyse $1 milyarı bulan çok sayıda anlaşma yapmıştı.2019’da McKinsey müşterilerine artık opioid’le ilgili hiçbir konuda danışmanlık yapmayacağını açıklamıştı. Ancak yukarıda bahsi geçen anlaşmaların hiçbirinde herhangi bir sorumluluk ibaresi ya da itiraf yer almadığını da hatırlatmak gerek.2022’de danışmanlık faaliyetlerini mercek altına alan bir komite raporunun yayınlanmasının ardından McKinsey’nin açıklaması şöyle olmuştu: “Geçmişte opioid üreticilerine verdiğimiz danışmanlık hizmetlerimizin ince elenip sık dokunmasını anlıyoruz. Verdiğimiz hizmetlerin, yasal olmakla beraber şirket olarak belirlediğimiz standartların altında kaldığını da kabul ediyoruz.”2020’de opioid ağrı kesicilerin kullanımıyla ilgili cezai suçlamaları kabul eden Purdue’ysa, son gelişmeler karşısında sessiz. 2019’da iflas başvurusunda bulunan ilaç üreticisi, opioid salgınına neden olduğu iddiasıyla açılan binlerce davayı tahkim yoluyla sonlandırmak için uzlaşmalara yaklaşık $10 milyar harcamıştı.ABD Yüksek Divanı’nın askıya aldığı tahkim sürecinin Biden yönetiminin yakında devreye sokması beklenen itirazını müteakip karara bağlaması bekleniyor.Savcıların soruşturma kapsamında çok sayıda belgeyi incelediği, danışmanlık şirketinin avukatlarıyla görüşmeler yaptığı ve McKinsey’ye yönelik cezai soruşturmalarda herhangi bir suçlama kararı almaktan uzak oldukları söyleniyor. Orijinal yayın tarihi: 25 Nisan 2024Köşe yazarları tarafından burada paylaşılan görüşler, incturkiye.com’a değil, yazara aittir.Çok daha fazlası için Inc. Türkiye bültenlerine kaydolun.(*) Bu yazının çevirisinde Türk okura hitap etmek için birtakım değişiklikler yapılmıştır.