İtiraf edeyim, geçtiğimiz günlerde bir gastronomi sempozyumuna katılıp çok sıradan bir gün geçireceğimi hayal ederken yepyeni bilgiler edinip çıktım. Nitekim gastronomi sektöründeyseniz, buna benzer konferansların konukları ve konuşmacıların çok da benzer konuları ele aldığını bilirsiniz. Fakat bu kez gerçekten çok ilgimi çeken bir konuyla karşılaştım. Bu yazıda sizlerle Topkapı Üniversitesi tarafından düzenlenen etkinlikte dikkatimi çeken sinestetik yemek deneyimi hakkındaki düşüncelerimi ve ilginç bulduğum bazı örnekleri paylaşacağım. Gaziantep Üniversitesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları bölümünde Dr. Öğr. Üyesi olarak kariyerini sürdüren Ceyhun Uçuk, gastronomi alanında bir araştırma yapmış ve restoran sahipleriyle şeflerin misafirlerine yaşatmayı hedeflediği deneyimi bilimsel olarak ortaya koymayı başarmış.Uçuk’un tezinde belirttiği gibi sinestezi, bir duyunun uyarılmasıyla başka bir duyunun istemsiz deneyimlere yol açması anlamına geliyor.. Müzik dinlerken renkleri görmek ya da kitap okurken kelimelerin tadını almak gibi farklı duyuların birbiriyle ilişkili olduğu deneyimler bu olguya örnek verilebilir. Sinesteziyi gastronomi bağlamında ele alırsak, duyuların birbirine bağlı doğası gereği renk, doku, aroma ve ses gibi duyumladığımız ve lezzet algımızı etkileyen faktörlerden yararlandığını söyleyebiliriz. Böylece birden fazla duyuyu aynı anda harekete geçiren, yeni ve beklenmedik lezzet kombinasyonları yaratmak ve bireylerin yemek yerken yaşadığı duyusal deneyimi geliştirmek mümkün. Sinestezi ve yemek algısı arasındaki ilişkiyi inceleyen son araştırmalara göre, sinestetik deneyimler yemek algısı üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir.Sinestetik Yemek Deneyimi Bu çalışmayı gastronomi pazarlaması dilinde biraz daha basitleştirecek olursam, aslında yemek yeme deneyiminde duygularımıza hitap edecek ne kadar çok deneyim faktörü varsa o kadar çok yemek yiyor ve keyif alıyoruz diyebilirim. Çalışmayla kanıtlanmış bu ilişki aslında sektör için bambaşka bir kapı açıyor.Sinestetik yemek deneyiminde sadece güzel tabaklar ve lezzetli yemekler görmüyoruz; müzik, ışık, ambiyans, koku, menülerin hikâyeleştirilmesi ve anlatım tarzı gibi birçok başka unsur da devreye giriyor. Yani aslında restoran sahiplerinin işi daha da zorlaşıyor.Bu deneyimi yaşatmaya çalışan en uç örneklerden Rasmus Munk’un restoranı Alchemist pahalı restoranlar sıralamasında Avrupa’nın birincisi, dünyanınsa ilk beşi arasında yer alıyor. 1,5 milyon kişinin bekleme listesinde olduğu bu restoranda sunulan tabaklar dünyanın sorunlarını ana tema olarak sunuyor. Örneğin, Afrika’da açlık sınırındaki çocukların iskeletinin modellemesini yaparak üzerine ince et parçaları koyarak sunuluyor, menüde yer alan QR kod üzerinden bu tabağı seçtiğinizdeyse bu çocuklara bağış yapabileceğiniz bir siteyle karşılaşıyorsunuz. Munk’un hazırladığı tüm tabakların mutlaka bir hikâyesi ve sosyal problemlerle bağ kuran bir yanı var, örneğin sürdürülebilirlik ve biyolojik çeşitliliğe değinen, su altındaki bitki örtüsünü soyan ve onları yemeyi çevre koruma eylemi hâline getiren istilacı bir tür olan Faroe deniz kestanesine karşın, Alchemist’in Araştırma ekibinin geliştirdiği ısırgan otu kelebeği tabağı, protein açısından zengin böceklerin yetiştirilme potansiyelini gözler önüne seriyor. Ayrıca dijitalin nimetlerinden yararlanarak görsel bir şölen eşliğinde, tüm duyulara hitap eden bir ortamda yemek yeme imkânı buluyorsunuz. Tabii o şanslı 1,5 milyon kişiden biriyseniz. Ayrıca Munk, gastronomi sektöründeki araştırmalarına devam etmek için Spora isimli bir inovasyon merkezi kurduğunu da çok yakın zamanda açıkladı. Rasmus Munk ileSinestezik bir deneyim yaşayabileceğimiz en yakın restoran nerede diye soracak olursanız, çok yakın zamanda Etiler’de açılan Pixi’yi örnek verebilirim.Görsel açıdan dijital videolarla renklendirilmiş duvarlar ve barlar gerçekten yeme deneyiminde görsel duyularımızı tetikliyor. Dünyadaki diğer örnekleri için yine konuşmasından çok etkilendiğim Uçuk’un önerisini vermek isterim: Londra’da bulunan The Fat Duck isimli restoran. Bundan sonra yemek yemek için gittiğiniz restoranlarda sizlere sunulan sinestezik deneyimleri gözlemlemenizi tavsiye ederim, afiyet olsun.Köşe yazarları tarafından burada paylaşılan görüşler, incturkiye.com’a değil, yazara aittir.Çok daha fazlası için Inc. Türkiye bültenlerine kaydolun.