Bir süre önce İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası’nın La Scala Akademisi Solistleri konserinde çok güçlü sesleri dinleme fırsatı bulduk. Soprano ve tenorların performansı senfoni orkestrasıyla birleşince doyumsuz bir müzik şöleni yaşadık. Orkestra şefi Sascha Goetzel’se tüm bu seslerin kulağımızda ahenkle dans etmesini sağlayan, harmonik bir tada dönüştüren ve tüm notaları bütünleştiren kişiydi.Her nota ve enstrümanın mükemmel bir orkestrasyonla uyum içinde hareket ettiği bu konser, münferit performansların önceden hazırlanmış bir plan ve kompozisyonla bir araya geldiğinde daha da etkileyici sonuç verdiğini bir kez daha hatırlattı. Aynı iş hayatımızda olduğu gibi.Başarılı bir iş stratejisini nasıl oluştururuz?Konserden sonra bir araştırma için Harvard Business School’un (HBS) online kaynaklarına göz atarken bir gece önceki maestronun performansını aklıma getiren bir yayına rastladım. Dünyanın en prestijli işletme okullarından HBS’in, Türkçeye Başarılı Bir İş Stratejisini Nasıl Oluşturursun? diye çevrilen How to Formulate a Successful Business Strategy başlıklı dijital kitabında vurguladığı önemli unsurlardan birkaç tanesine bakalım:Tek, Net ve İleri Görüşlü Bir VizyonAmaç OdaklılıkUzun VadeGerçekleştirilebilirlik ÖlçülebilirlikSüreklilikBaşarılı bir stratejiyi formüle ederken heybemizde bulunması zaruri olan bu kavramların somutlaştırılması gerek. Ete kemiğe büründükten sonraysa en doğru formda konsolide edilmesi, ölçülmesi, patrondan yönetim kuruluna, yöneticilerden yatırımcılara kadar tüm paydaşlar tarafından aynı dilde okunması için bir kılavuza ihtiyaç var.Finansal MaestroBugünün makro-ekonomik zemini, değişen tüketici davranışları, dönüşen demografik yapılar, kapitalizm 2.0, sosyal devlet dinamikleri, enflasyon karmaşası, günü yaşama arzusu, yeşil dönüşüm, sınırsız tüketim gibi olgular bağlamındaki kafa karışıklığının gölgesi altında. Tedarik zinciri, satış, üretim, lojistik gibi pek çok fonksiyonun tonalitesine kılavuzluk eden bu maestronun finansal strateji olması herhalde şaşırtıcı olmaz.Ekim’in üçüncü haftasında Kopenhag’da, NVIDIA kurucu ve CEO’su Jensen Huang Danimarka Kralı 10’uncu Frederik’le yapay zekâ destekli süper bilgisayar Gefion’u tanıtırken dünyanın bir başka noktasında Florida’da, 235 günlük uzay turundan dönen dört astronot, SpaceX imzalı Falcon 9 roketiyle Kennedy Uzay Merkezi’ne iniş yaptı. Teknoloji’nin fezaya uzandığı, hatta oradan tam hedef noktasına geri geldiği bir dünyada iş yapış şekilleri ve başarıya uzanan strateji modellerinin de daha gelişmiş bir kulvarda; rotayı çizen, hızı belirleyen, somuta indirgeyen, vizyonu gerçekliğe dönüştüren bir liderlik anlayışına bürünmesinin ziyadesiyle doğal olduğunu düşünüyorum. O hâlde bir adım daha ileri gidelim. Benim “maestro” olarak tanımadığım “finansal strateji” nedir? Stratejik Finansal Bakış Açısı ve Finansal StratejiGünümüz dünyasında işletmelerin maestrosu olarak nitelendirdiğim finansal strateji yeniden tasarlanmış, hipermetrop matematikten ziyade orta-uzun vadeli stratejiye odaklanan, retrospektif muhasebe rapor odağından çok proaktif, geleceği planlama ve bugünü bütünsel olarak yönetme kabiliyeti olan, rakamdan öte bir finans anlayışıdır. Bir başka deyişle, gelecekteki belirsizliğe karşı kerteriz alabileceğimiz ve içinde hem niceliksel hem de niteliksel farklılıklar barındıran senaryolarla kurumların görüş mesafesini artıran, fersah ötesi vizyon kazandıran bir kılavuzdur.Toplam Faktör Verimliliğiİşletme derslerinde zaman zaman kulağımıza gelen ve milenyum öncesi ekonomik ve stratejik başarılardaki etkisi çok da belirleyici olmayan Toplam Faktör Verimliliği (TFV), finansal stratejinin tam merkezinde yer alıyor. TFV işletmelerin makro performansları açısından yorumlandığında üretim, satış, kâr, kârlılık açısından sermaye, insan kaynağı, teknoloji, enerji, fonlama gibi tüm girdilerin toplam verimlilik düzeyini işaret eden yöntemler bütünü ve ölçüsü olarak tanımlanabilir. Türkiye Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Brookings Institution tarafından 25 Ekim 2024 tarihinde düzenlenen programdaki sunumunda TFV konusuna değiniyor. Şimşek 1990’larda büyümeye olan etkisi yüzde 9 seviyelerinde olan TFV’nin 2000’lerden sonra yüzde 40 düzeyine yaklaştığından bahsediyor. Bütünsel etmenlerin birbiriyle uyumunun ve çok yönlü kurgular oluşturmanın bugünkü başarı reçetesi olduğunu söylüyor. Daha çok makro ekonomik açıdan yapılan bir vurgu olsa da benzer bir değişimin şirketler açısından geçerli olduğunu düşünüyorum. Bu geniş yelpazeden baktığımızda kurumsal şirketlerin, girişimlerin veya ülkelerin doğru strateji oluşturması ve yolunu çizmesi için net bir finansal strateji kurgusuyla, toplam faktör verimliliği formülasyonunu hedeflemesi en etkili reçete olabilir. Bir adım geri çekilip bugün başarılı ve başarısız olan şirketlerin iş yapış şekillerini göz önüne getirelim. Kısa vadeci, finansal stratejisi olmayan, bu stratejiyi besleyecek rakamsal düzeni kurgulayamayan şirketlerin belli dönemler için “en basit tabirle” iyi para kazansalar dahi bu kazancı uzun solukta sürdüremediklerini görürsünüz.Finansal stratejiyi ne yapalım?Göçebe düşünmeyelim. Ne demek istiyorum? Üzerine emek verdiğimiz her neyse ki - bu yıllara meydan okuyan bir aile şirketi, uluslararası bir kurum veya en kıymetli varlığımız zamanımızın büyük bölümünü bahşettiğimiz girişimimiz de olabilir - uzun soluklu ve rakamlarla düşünelim. Alternatifli makro planlar içeren senaryolar üzerine kafa yoralım. Finansal stratejiyi merkeze koyalım ve geleceği tasarlarken hayal etmenin sonsuz yaratıcılığını resmetmenin somut örüntüsüne dönüştürelim. Bir yanda Charles Darwin’in çok sevdiğim bir sözü kulaklarımda: “Her şeyin net olduğu bir dünyada cesarete yer kalmaz.” Diğer yandaysa her şeyin belirsiz kaldığı bir iş stratejisinde başarısızlığın kaçınılmaz olduğu. Cesaretin verdiği tutkuyu stratejiyle şekillendirmek, rakamsal gerçeklerle betimlemek uzun soluklu başarılar için iyi bir karışım, doğru bir notasyon olabilir.En iyisi biz bu müzikalin liderliğini işin ehline bırakalım. Köşe yazarları tarafından burada paylaşılan görüşler, incturkiye.com’a değil, yazara aittir.