Aşağıda bahsi geçen şeyler hiç başınıza geliyor mu?Sigara içmek için yanıp kül olduğunuz o anda paketinizi bulamıyorsunuz?Bir elinizde sigara diğer elinde çakmak dururken deli gibi çakmağınızı mı arıyorsunuz?En sevdiğim soruya geldik: Bırakmak zorunda olduğunuz korkunç bir alışkanlık olduğunun farkındasınız ama hangisini bırakacağınızı mı unuttunuz?Size güzel bir haberim var. Amerika’da sigara içen kişi sayısında ciddi bir düşüş var. 1990’larda nüfusun yaklaşık yüzde 25,5’i sigara içerken 2005’te bu oran yüzde 20,9’a, 2021’de ise yüzde 11,5’e gerilemiş.Hâlâ sigara içiyorsanız ya da çevrenizdekilerin ve çalışanlarınızın sigara içip içmemesi üzerinde etkisi olabilecek bir liderseniz, sigara içmenin zaman içerisinde beyne verdiği zararla ilgili yapılan son araştırmaya bir kulak verin derim. İşin özü…St. Louis’deki Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin araştırmacıları tarafından 32 bin 94 kişinin sağlık verileri üzerinde yapılan büyük bir çalışmaya göre sigara içmek beynimizi tam anlamıyla küçültüyor. Sigara içmenin yol açtığı sağlık sorunları hakkında dört bir yandan bilgi bombardımanına maruz kaldığınızın farkındayım. Hani olur da unutmuş olursanız diye Amerikan Sağlık Kontrol Merkezi tarafından hazırlanan şu listeye bir göz atalım derim: “Kanser, kalp ve akciğer hastalıkları, felç, diyabet ve amfizem ve kronik bronşiti içeren kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), tüberküloz, bazı göz hastalıkları ve bağışıklık sistemi sorunları.”Bahsi geçen hastalıkların tüylerimizi diken diken ettiğinin farkındayım. Ancak inanın, mesele bunlarla sınırlı değil. Sigara içmenin beyinde madde kaybına yol açtığı fikri, bilimsel açıdan bambaşka bir seviye.Bilançonun bu denli ağır olduğu araştırmalar üzerine yazıp çizerken tek temennim sigara içen kişilerde Alzheimer hastalığı ve yaşa bağlı bilişsel gerileme riskinin neden daha yüksek olduğunu açıklamaya yardımcı olmak. Uzun yıllardır yazarlık da yapan tıp doktoru Laura J. Bierut şu şekilde açıklıyor: “Yakın zamana dek bilim insanları sigaranın akciğerler ve kalp üzerindeki korkunç etkilerine öyle çok odaklandı ki sigaranın beyin üzerindeki etkileri resmen göz ardı edildi. Beyin üzerine çalışmaları artırdıkça, sigaranın yol açtığı zararın farkına varmaya başladık. Biliyorum, kulağa çok korkunç geliyor. Ama sonuçları görseniz ne demek istediğimi anlarsınız. Gerçekten dehşet verici. Korkmalısınız.”Yazdıklarım gittikçe kötüleşiyor, farkındayım. Şimdi daha da kötüsünü söyleyeceğim. Biological Psychiatry: Global Open Science dergisinde yayınlanan araştırmaya göre, her ne kadar sigarayı bırakmak, zararın neresinden dönülse kârdır anlayışıyla hasarı durdurmaya yardımcı olsa da zamanı geriye almak imkânsız. Sigara içtiğiniz süre boyunca vücudunuzda meydana gelen hasarı onarmanın ne yazık ki bir yolu yok. Tabii ki çalışanlarınızı ya sigarayı bırakırsınız ya da işi diye tehdit edecek hâliniz yok. Bu alışkanlıktan vazgeçmeleri için onları motive edecek şekilde konuşmanın en büyük silahınız olduğunu unutmayın. Doktor Laura J. Bierut’la ortak çalışmalar yürüten yüksek lisans öğrencisi Yoonhoo Chang, “Sigara içmek değiştirilebilir bir risk faktörüdür. Beyninizin yaşlanmasını durdurup demans riskini azaltmak için değiştirebileceğiniz tek bir şey var, o da sigara içmeyi acilen bırakmak.” diyor.Ücretsiz e-kitabım The Free Book of Neuroscience: 13 Ways to Understand and Train Your Brain for Life’ta da yazdığım gibi insan beyninden daha büyüleyici hiçbir şey yok. Öylesine ummadığımız şekilde çalışıyor ki aklımız havsalamız almıyor. Özellikle de konu hafıza ve yaşlandıkça hafızamızın bir kısmını kaybedebileceğimiz olduğunda bu oldukça geçerli.Birçoğumuz gelecekte bizi bekleyen bu makûs talihten kaçmaya çalışıyoruz. Hazır tam da yeni yıla girmişken, sigarayı bırakma konusunda bilime kulak verip bazı tavsiyeleri uygulamaya başlamanın tam da zamanı, değil mi?Orijinal yayın tarihi: 25 Aralık 2023Köşe yazarları tarafından burada paylaşılan görüşler, incturkiye.com’a değil, yazara aittir.Çok daha fazlası için Inc. Türkiye bültenlerine kaydolun.