Tesla pek de güllük gülistanlık günler geçirmiyor. Başı dertten kurtulmadı desek yeri. Meşhur elektrikli araç üreticisi, geçtiğimiz günlerde çalışanlarının yüzde 10’undan fazlasını işten çıkaracağını açıkladı. CEO Elon Musk tarafından çalışanlara gönderilen e-postada, bu kararın arkasındaki motivasyonun “maliyetleri düşürmek ve verimliliği artırmak amacıyla operasyonları sadeleştirmek” olduğu açıklandı. Görünüşe göre bu karar alelacele uygulanmış. Öyle ki, çalışanlardan bazıları giriş kartları çalışmadığı için ofise giremediğinde işten çıkarıldığını anlamış. Şimdi Musk bu haberi başka bir kılıfa sokmaya çalışıyor: Dünyanın en meşhur elektrikli araç (EV) markasının kabuk değiştirip seviye atlaması için organizasyon yapısının, iş süreçlerinin ve hatta kültürünün yeniden şekillendirilmesi gerekiyor. Üstelik bir seferlik bir şey de değil. Musk’ın attığı tweet’e göre, “her beş-altı yılda bir” bu dönüşüm gerçekleşmeliymiş.Muhtemelen Musk, çok yetenekli iki yöneticisi Drew Baglino ve Rohan Patel’in istifasına tepki olarak böyle bir adım attı. Araçlardaki güç aktarım ve enerji sistemlerinden sorumlu birimin kıdemli başkanı olarak görev yapan Baglino, TechCrunch’a yaptığı açıklamada, şirket genelinde yapılan büyük ölçekli değişiklikler yüzünden ayrıldığını söyledi. Tesla’nın kamu politikası ve iş geliştirme biriminin eski başkan yardımcısı rolündeki Patel ise ayrılışına dair spesifik bir gerekçe belirtmedi. Yorum yapmamasının daha iyi olacağını ama değişimin faydalı olduğunu, şirketin her zamankinden daha güçlü bir noktaya geleceğine inandığını ifade etti.Kabul edelim, insanlar çatır çatır işten çıkarılırken iki üst düzey yöneticinin aynı anda istifa etmesi Tesla için pek de iyi bir imaj çizmiyor. Fakat Patel’in söyledikleri Musk’ın “büyük dönüşüm”ünü bir nebze de olsa destekliyor.Musk’ın X’teki gönderisinin işten çıkarmalarla ilgili sızdırılan bazı bilgilere de cevap niteliği taşıdığı düşünülebilir. Mesela, kovulan 14 bin kişi arasında çok yüksek performans gösteren yıldız çalışanların da olduğu gibi. TechCrunch’a konuşan ve ismini vermek istemeyen bir yönetici bazı ekiplerde, çalışanların yüzde 10’undan fazlasına kapının gösterildiğini belirtti. Üstelik kendi ekibindeyse bu oranın yüzde 20’yi bulduğunu… Belki en üzücü olan da, işini kaybedenler arasında gerçekten çok yetenekli kişilerin de olması.Yönetim ekibinde işten çıkarmalar: Zorluk mu zorunluluk mu? Bir şirketin yönetim ekibini baştan sonra değiştirmek elbette hiç görülmemiş bir şey değil. Hatırlarsanız geçtiğimiz martta, ilaç ve biyoteknoloji şirketi Bayer’in CEO’su Bill Anderson’ın, şirketin kötü gidişatını tersine çevirmek ve verimliliği artırmak için çok sayıda yönetim pozisyonunu kapatmayı planladığı ortaya çıkmıştı. Anderson normalde yönetim ekibi tarafından yapılan bazı işlerin diğer ekiplere delege edildiğinden, böylece yönetimin elinde bulundurduğu gücü demokratikleştirdiklerinden bahsetmişti. 2019’daysa WeWork’ün fiyaskoyla sonuçlanan halka arz süreci sonrası, yeni eş CEO’lar ipleri eline almış ve yönetici seviyesindeki bazı rolleri tamamen ortadan kaldırmıştı. Geriye, eski CEO Adam Neumann’ın yakın çevresinden 20 kişi kalmıştı.Kurumu sarmaşık gibi saran bazı davranışlar, havacılık ve savunma devi Boeing’in de başını epey ağrıttı. Şirket elbette medyanın radarından kaçamadı. Uçaklarda güvenlik zafiyetine neden olan mühendislik hataları yüzünden hisseleri hızla dibe vururken Boeing’in elinden pek de bir şey gelmedi. Şimdilerde belini doğrultacak bir CEO arayışında. Fakat yönetim kademelerine yerleşmiş kültür, temel mühendislik ilkeleri ve güvenlikten ziyade kârlılığın önceliklendirilmesine yol açıyor. Fortune’un aktardığına göre, Boeing hâlâ yıllar boyu hiyerarşinin üst seviyelerinde hâkim olan kayırmacı, cinsiyetçi ve yeteneği değil güce yakınlığı önemseyen liderlik yaklaşımının bıraktığı izleri silmeye çalışıyor.Tesla’ya dönersek… Musk’ın Tesla’da yapmak istediği dönüşümün arkasında Boeing’e benzer bir durum mu var? Şirketin kötü gidişatının sorumlusu yönetim tarafından dayatılan kültür mü? Bu soruların cevabını henüz bilmiyoruz. Fakat Musk ve bazı baş mühendisler arasında gerilim yaşandığı söyleniyor. Nedeniyse, Tesla’nın robot taksileri ve diğer modellerine kıyasla daha küçük, ucuz yeni elektrikli aracı. Yeni EV planı raftan kalkmış. Ama robot taksi işi tam gaz ilerliyor gibi duruyor. Tabii bu da çok kolay olmamış. İddialara göre, Musk insan eliyle daha az kontrol edilebilen tam otonom bir araç hayal ederken ekibi daha geleneksel bir yöne gitmek istiyormuş. Şimdilerde bu gerginlik çözülmüş gibi görünüyor zira merakla beklenen bu robot taksilerin ağustosta piyasaya sürüleceği öngörülüyor.Musk istediğini almış gibi görünse de beş yıl sonra çıkıp yepyeni hedeflerini gerçekleştirmek için Tesla’yı baştan aşağı değiştirecek mi, merak konusu. Anlaşılan, bekleyip göreceğiz.Orijinal yayın tarihi: 17 Nisan 2024Köşe yazarları tarafından burada paylaşılan görüşler, incturkiye.com’a değil, yazara aittir.Çok daha fazlası için Inc. Türkiye bültenlerine kaydolun.(*) Bu yazının çevirisinde Türk okura hitap etmek için birtakım değişiklikler yapılmıştır.